Tag: odpuszczenie

Wybaczyć, czyli że co?

fot. Marianna Patkowska

Jako osoba wysoko wrażliwa, bardzo cieszę się, że mam równie wysoko wrażliwą przyjaciółkę, bo kiedy tracę nadzieję, że ktokolwiek na świecie jest w ogóle w stanie mnie zrozumieć, wtedy wchodzi ona, cała na biało, nucąc: „Mam tak samo, jak ty”. Minusem naszych rozmów jest to, że wiele rzeczy stanowi dla każdej z nas w równym stopniu zagadkę, a nasze próby rozwikłania jej przypominają akrobatykę wyczynową, która jednak zawsze na jakimś etapie kończy się kontuzją. Ostatnio na tapet wjechał temat wybaczania, który przyjaciółka skwitowała pytaniem trafiającym w sedno, mianowicie tytułowym:

Wybaczyć, czyli że co?

– tytułowe pytanie mojej przyjaciółki

I wtedy uświadomiłam sobie, że od dłuższego czasu sama je sobie zadaję. Naprawdę, nie rozumiem tego pojęcia. I zanim wszyscy moi Czytelnicy (cała ich trójka, z czego dwójka nieuznająca mnie za wroga) zaczną wywracać oczami (nomen omen zresztą), niech przemyślą w zaciszu swojego sumienia, czy bez patosu i oklepanych frazesów potrafią wyjaśnić samym sobie znaczenie tego słowa.

Niepamięci cud

Często słyszę, jak ludzie chełpią się tym, że nie są pamiętliwi. I z tym sformułowaniem także mam problem. Sama jestem akurat obdarzona bardzo dobrą pamięcią – złośliwi twierdzą, że pamięcią słonia (choć z uwagi na jego gabaryty nie jestem przesadną fanką tej metafory), ale przez lata udawało mi się wypierać z niej rzeczy straszne, byle tylko źle o kimś nie myśleć, bo wtedy mógłby się pogniewać i na przykład… zniknąć z mojego życia, a ja przecież uwielbiałam tę unoszącą się w otaczającym mnie powietrzu woń zgnilizny. Wizja swojej przestrzeni uprzątniętej z toksyn chyba zbyt mnie przerażała – potrzebowałam dramy, w której dostarczaniu niezawodna jest jednostka patologiczna, a taka zawsze potrafiła mnie wyczuć w tłumie.
Po latach rozczarowań, cierpień, przemocy i terapii zrozumiałam, że jestem wyposażona we wszystko, czego mi trzeba, by uczynić się osobą szczęśliwą i warto zacząć z tego korzystać. Jednym z tych narzędzi jest moja pamięć.
Słownik Języka Polskiego definiuje pamiętliwego człowieka w następujący sposób:

pamiętający długo urazy

– Słownik Języka Polskiego PWN

I tu dla mnie pojawiają się schody. Co to znaczy „długo”? Tydzień? Miesiąc? Rok? Piętnaście lat? Kto to liczy? I czemu człowiek mający dobrą pamięć, miałby z jakiegoś powodu swoich uraz nie pamiętać? Tym samym przeszłam do drugiego problematycznego dla mnie słowa tej definicji – co znaczy „pamiętający”? Czym innym jest przecież „rozpamiętywanie”, a czym innym „pamiętanie”. Jeśli przyjmiemy na chwilę filozofię, której od dłuższego czasu jestem wierna, mianowicie, że każde wydarzenie w naszym życiu jest lekcją, to jak mamy się z niej czegokolwiek nauczyć, wycinając w pień (niepamięci) wszystko to, co nas uwiera, boli i ogólnie jakoś nam nie pasuje?
Nie ma człowieka, który nie popełniałby błędów. Im lepiej kogoś poznajemy, tym więcej jego niedoskonałości widzimy. (Coś takiego zresztą wydarzyło się w początkowej fazie mojej znajomości z Drapieżnikiem – on tak bardzo chciał w możliwie jak najkrótszym czasie pokazać mi się prawdziwym, że wylał na mnie całe wiadro swoich brudów nazbieranych z kilkudziesięciu lat, na co nie byłam wtedy kompletnie gotowa). Nie chodzi o to, by przymykać na cudze przywary oko, tylko żeby się im uważnie przyjrzeć i w jakimś sensie je zaakceptować. Albo – jeśli to niemożliwe – nie brnąć w jakikolwiek rodzaj relacji, w którym żeby nie cierpieć, będziemy się musieli nieustannie okłamywać. Do tego niezbędna jest pamięć i świadomość.
Z drugiej strony nie jest też prawdą, że osoby „pamiętliwe” lub – może trafniej – doskonale swoje urazy pamiętające, spędzają każdy dzień swojego życia aż po jego kres na analizowaniu wszystkich krzywd, jakich doświadczyły, jak się niektórym wydaje.

Odpuszczenie?

Z pewnością bardziej od wybaczenia zrozumiała jest dla mnie idea odpuszczenia. I to nie tyle innym ludziom, co samym sobie. Odpuszczając, zrzucamy z siebie ciężar, jaki nakłada na nas zachowanie innych ludzi. A ściślej – jaki pozwalamy innym na siebie nałożyć. Odpuszczając, mówimy: „uwalniam się od tego”. Nie przemawia do mnie ani koncepcja noszenia swojego krzyża, ani gloryfikacji cierpienia. Myślę, że życie jest darem i naszym obowiązkiem jest uczynić je jak najlepszym i jak najszczęśliwszym.
Już słyszę uchem wyobraźni zarzut nadgorliwych Czytelników o niespójność, bo przecież albo się coś pamięta, albo odpuszcza. Otóż niekoniecznie. Pamięć to świadomość, pomaga nam stanąć w prawdzie. Natomiast odpuszczenie to decyzja, co z tą prawdą zrobimy, bez żadnych grubych kresek, puszczania w niepamięć, czy innego zafałszowywania rzeczywistości. Najlepiej oczywiście, jeśli odrobiona lekcja zniweluje naszą urazę czy poczucie krzywdy, żeby nam samym było łatwiej, ale jeśli tak się nie stanie, to znaczy, że nie jesteśmy na to jeszcze gotowi. Wtedy odpuszczenie jest wyzwaniem, ale wartym podjęcia. Bądźmy dla siebie samych wyrozumiali.
Nigdy nie zastanawiałam się głębiej nad sensem wybaczania, dopóki w moim życiu nie wydarzyła się pewna historia. Wieki temu moja ówczesna przyjaciółka z dnia na dzień zakończyła nasz jedenastoletni związek w sposób, którego żaden przyzwoity człowiek nie pomieściłby w głowie. Nie marnując blogowego miejsca na skomplikowane detale, napiszę w skrócie, że posłużyła się cyniczną intrygą i kłamstwem, skutkiem których znalazłam się przed wyborem albo utraty bardzo dużych wtedy dla mnie pieniędzy i braku wakacji, na które je wpłaciłam, albo konieczności dopłaty mniejszej kwoty, by choć w pojedynkę na opłacone wakacje się jednak wybrać. Drugie wyjście jawiło się jako jedyne rozsądne, natomiast nie miałam już żadnych środków, by móc sobie na nie pozwolić. Wyciągnięta do mnie pomocna rodzinna dłoń uratowała moje wakacje (za co do dziś czuję ogromną wdzięczność), jednak wstrząśnięcie wyrachowaniem, bezwzględnością i złem kogoś, komu tyle lat bezgranicznie ufałam było tak silne, że potrzebowałam sporo czasu, by dojść z nim do ładu. Co do samych pieniędzy – wiadomo, że raz są, raz ich nie ma. W moim przypadku zresztą więcej razy ich nie ma. Problem widziałam gdzie indziej…
Jeśli mój przyjaciel znajdzie się w jakimkolwiek sensie pod ścianą, nie potrafię przejść obok tego obojętnie. Nie umiem zostawić go z tym samego. Pomagam na miarę swoich możliwości, wspieram, szukam rozwiązań. Inna postawa w moim odczuciu wykluczyłaby mnie z grona jego przyjaciół. Zdałam więc sobie sprawę z tego, że tym podejściem podświadomie wywindowałam poprzeczkę swoich własnych oczekiwań wobec bliskich (wielokrotnie już o tym na blogu pisałam – nie wierzę w altruizm i nie ufam ludziom, którzy się za altruistów uważają). Tak więc zachowanie mojej ówczesnej „przyjaciółki” było dla mnie ciosem podwójnym: nie dość, że udowodniła mi, że kiedy wszystko mi się zawala, ona bez mrugnięcia okiem potrafi odwrócić się do mnie plecami i odejść, to jeszcze trudniejszy był dla mnie do zniesienia fakt, że… sama świadomie i z premedytacją do mojego małego kataklizmu doprowadziła. Był to solidny zimny prysznic. Z perspektywy czasu widzę jednak, że byłby dla mnie niezwykle prosty do przewidzenia, gdybym przez ponad dekadę nie decydowała się nic nie widzieć, nic nie słyszeć i przede wszystkim niczego nie pamiętać.

Trzeba wybaczyć

Historia, jak historia. Nic specjalnego. Na skali moich traumatycznych przeżyć dryfuje gdzieś w okolicach zera. Nie przywoływałabym jej, gdyby po wielu, wielu latach „przyjaciółka” nie wpadła przez przypadek w sklepie na – doskonale sobie znaną – właścicielkę podanej mi onegdaj pomocnej rodzinnej dłoni. Nie było odwrotu, więc wykonała imponujący spektakl, padły kolejne łatwe do zweryfikowania kłamstwa, być może nawet uroniła parę łez, bo aktorką zawsze była przednią. I kto okazał się naburmuszoną, pamiętliwą, nienawistną jednostką? Oczywiście ja, bo rzeczywiście alergicznie reagowałam na przekazywane mi wbrew mojej wyraźnie wyartykułowanej woli słodkie anegdotki z pieczołowitego odnawiania tej sympatycznej dawnej znajomości.  Och, czy rzeczywiście będę się jeszcze kolejną dekadę dąsać jak dziecko? No, bądźmy dorośli! Nagle z odmętów wyłonił się grecki chór, udzielający mi  rad, o które wcale nie prosiłam. „Trzeba wybaczyć” – powtarzał jak mantrę. Ponieważ – od czego zaczęłam dzisiejszy wpis – nie wiem, o co w wybaczaniu chodzi, nie umiałam powiedzieć z przekonaniem, że wybaczyłam. Nie przypominam sobie też, by kiedykolwiek „przyjaciółka” mnie przeprosiła lub chociaż o wybaczenie poprosiła. Nie mam pojęcia, czy jej wybaczyłam. Nie wiem, po czym się poznaje, czy to już, czy jeszcze nie. Jednak, jeśli  koniecznie musiałabym użyć tego słowa, z większym przekonaniem mogę odpowiedzieć, że tak, wybaczyłam. Sobie. Wybaczyłam sobie to, że od samego początku każde jej kłamstwo wolałam nazywać „koloryzowaniem”, każdy przejaw braku szacunku wobec siebie usprawiedliwiałam tym, że trzeba iść na kompromisy (a ja przecież nie umiem), łatwość regularnego wyciągania od niej przez osoby trzecie moich wyjawianych jej w ogromnym zaufaniu tajemnic tłumaczyłam jakimś dziwnie pojętym rodzajem „troski o mnie”. (Swoją drogą, jak łatwo nam przychodzi mylenie troski z obsesyjną kontrolą – choć ta akurat uwaga dotyczy postrzegania zachowania osób trzecich.) Wybaczyłam sobie, że byłam tak bardzo niepewna swojej wartości, że wolałam się kurczowo trzymać czegoś deprecjonującego mnie i niepozwalającego mi się naprawdę rozwijać, zamiast uwierzyć, że sama dla siebie będę zdecydowanie lepszym partnerem. I w końcu wybaczyłam sobie wybór niewidzenia, niesłyszenia i niepamiętania. Wybaczyłam i odpuściłam.
Jedną z moich ulubionych gwiazdorskich ripost jest ta autorstwa Whitney Houston, która na zadane przez dziennikarza pytanie:

– Co myślisz o Mariah Carey?

odpowiedziała:

– Nie myślę o niej.

– Whitney Houston o Mariah Carey

To idealnie podsumowuje mój stosunek do wielu wydarzeń z mojej przeszłości. Czy je pamiętam? Pamiętam. Co o nich myślę? Nie myślę o nich! Pamięć pozwala mi mieć otwarte oczy, wiedzieć, z kim mam do czynienia. Na co daną osobę stać. Rozumiejąc okoliczności, uruchomić nawet empatię, ale jeśli ktoś pokazuje ci swoje prawdziwe barwy, to nie próbuj go przekonywać, że to z pewnością poza. Od jakiegoś czasu, kiedy ktokolwiek – nawet kokieteryjnie – stwierdza, że jest okropny i że prędzej czy później się o tym przekonam, podchodzę do tego poważnie i bacznie się mu przyglądam. Na ogół zresztą okazuje się, że rzeczywiście się nie mylił. W końcu zna się najlepiej.
A co do osób prawiących nam morały, zapamiętajmy jedno: nikt nie ma prawa nam mówić, co, kiedy i jak długo mamy czuć!

Wdzięczność

Chciałabym też uwrażliwić na pewną narrację, z którą niestety możemy się często spotkać, mianowicie, że właściwie to powinniśmy być wdzięczni osobom, które nas skrzywdziły, bo:

  • gdyby przyjaciółka cię wtedy nie wystawiła, nigdy nie pojechałabyś na wakacje sama i pewnie nie byłabyś tak otwarta na zawiązanie wtedy nowych, trwających do tej pory przyjaźni
  • gdyby nie tamci włamywacze, którzy splądrowali ci dom, pewnie nigdy byś nie wyrobił w sobie nawyku zamykania drzwi na klucz
  • gdybyś go wtedy nie nakryła z kochanką w łóżku, zmarnowałabyś najpiękniejsze lata swojego życia, a tak popłakałaś, ale poznałaś kogoś dużo bardziej wartościowego

Aż serce rośnie i chciałoby się wysłać pokaźne bukiety kwiatów wszystkim tym, którzy nas skrzywdzili. Otóż… nie! Człowiek ma tendencje do doszukiwania się sensu tam, gdzie go nie ma, ale nie idźmy tą drogą. Wdzięczni możemy być wyłącznie sobie za to, jak sobie poradziliśmy w sytuacjach trudnych, niekiedy nawet ekstremalnych. Jak udźwignęliśmy zło i krzywdę, które na nas spadły. Możemy być też wdzięczni losowi za lekcje, które nam dał, ale w żadnym wypadku nie zdejmujmy odpowiedzialności z ludzi, którzy postąpili źle. Jeśli ktoś był wobec nas nielojalny, to to, w jaki sposób się z tym uporaliśmy, a zwłaszcza to, że np. per saldo wyszło nam to na dobre, nie jest absolutnie żadną, najmniejszą nawet jego zasługą!

Ciężar winy

Kiedyś już sama myśl o tym, że ktoś mógłby mi czegokolwiek nie wybaczyć, wywoływała u mnie dreszcze. Dziś wiem, że ten paniczny lęk brał się z poczucia warunkowości uczucia. Wydawało mi się, że na uczucie muszę zasłużyć. A jak najlepiej na nie zasłużyć? Będąc grzeczną, nie denerwując osób bliskich, nie mając skaz. Tkwiłam w kłamstwach i mitach. Dziś nie zdarza mi się już prosić o wybaczenie, choć rzeczywiście nie lubię, kiedy ktoś ma do mnie uzasadniony żal (nieuzasadniony nauczyłam się ignorować, więc szantaże emocjonalne już na mnie nie działają). Nauczyłam się dogrzebywać do źródła zachowania, które sprawia ból (zarówno komuś, jak i mnie samej).
W związku, zwłaszcza, jeżeli się razem mieszka, nieporozumienia, a nawet nieświadome ranienie się są wpisane we wspólną codzienność. Przede wszystkim na wczesnym etapie, kiedy ludzie się dopiero docierają. Myślę, że bardzo ważne jest to, żeby nie bać się ani zranienia drugiej osoby, ani bycia zranionym. Tylko w ten sposób poznamy zarówno swoje własne, jak i wzajemne granice i będziemy mogli ustalić, na co powinniśmy zwracać baczniejszą uwagę. Bagatelizując to, co nas uwiera, łatwo się obudzić po wielu latach związku sfrustrowanym, strzelając w partnera jak z procy wszystkimi skrupulatnie zapamiętanymi bolączkami dni minionych. I takie zachowanie z pewnością nie jest zdrowe. Nawet, jeśli pokusimy się o złożenie deklaracji, że wybaczyliśmy.

P.S. Na deser łączę piosenkę z jednej z kilku najważniejszych dla mnie płyt, mianowicie „The Miseducation of Lauryn Hill”. Biblijny cytat, paradoksalnie, znakomicie wpisuje się tematycznie w dzisiejszy blogowy tekst.

Magiczna moc odpuszczenia

fot. Geo Dask

Moja ciocia, która już od wielu, wielu lat mieszka za granicą, była kilka dekad temu (tamże) bohaterką następującej sytuacji. Otóż jej córka uległa w przedszkolu wypadkowi – spadła z huśtawki. Przedszkolna opiekunka, w przerażeniu i panice, zadzwoniła do cioci, żeby ją poinformować o tym, co się stało. Najwyraźniej stres sprawił, że nie wyraziła się wystarczająco jasno, a może też winny był jeszcze nie biegły Österreichisch cioci. Tak czy siak, jej reakcja po wysłuchaniu historii o dziecku, które spadło z huśtawki była następująca:

– Ale co mnie to obchodzi?

– reakcja mojej cioci na wieść o tym, że jej córka miała w przedszkolu wypadek

Zaszokowana przedszkolanka powtórzyła to samo, co powiedziała wcześniej i spotkała się znowu z taką samą reakcją. Dopiero za trzecim razem ciocia doznała olśnienia i dopytała:

– Ale czyja córka? MOJA córka?

Uzyskanie odpowiedzi na to pytanie pozwoliło jej zachować się już bardziej adekwatnie do sytuacji. Czemu jednak przytaczam tu rodzinną anegdotkę? Dlatego, że wiele lat później wspomniane ale co mnie to obchodzi? zaczęło odgrywać bardzo istotną rolę w moim życiu…

1. Odnaleźć swoje wewnętrzne ale co mnie to obchodzi?

Każdego dnia nasz mózg atakują całe zastępy bodźców i komunikatów – ważniejszych i mniej ważnych. Znajomi, przyjaciele, koledzy z pracy, szefowie, nauczyciele, dzieci, rodzina, o radiu, telewizji, czy internecie nawet nie wspominając, zasypują nas tonami do niczego nam niepotrzebnych historii, których wysłuchanie powinno w nas uruchomić to jedno podstawowe pytanie: ale co mnie to obchodzi? Daleka jestem od namawiania kogokolwiek, by zadawał je na głos. W większości przypadków zresztą zrobienie tego jest niestosowne – w sytuacjach oficjalnych może nawet grozić sankcjami (np. kiedy zapytamy w ten sposób swojego szefa), a w nieoficjalnych jest zwyczajnie niegrzeczne i niemiłe. Sęk w tym, że ustalenie tego co powinno, a co nie powinno mnie obchodzić jest kluczem do polepszenia jakości swojego życia. Na to, co dociera do nas poprzez zmysł słuchu często nie mamy wpływu. Na to, co z tego weźmiemy do siebie, rozpracowując na czynniki pierwsze (co w niektórych przypadkach może sprawić, że staniemy się lepszymi ludźmi), a co wypuścimy drugim uchem – mamy wpływ. Nie tylko możemy, ale nawet powinniśmy, dla swojej własnej wewnętrznej higieny, bacznie przyglądać się rzeczom, na które nadmiernie reagujemy. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że nie są nam w ogóle potrzebne.

2. Chcieć a potrzebować

Im jesteśmy mniej świadomi siebie, tym większa jest różnica między tym czego chcemy, a tym, czego faktycznie potrzebujemy. Małe dzieci, które nie do końca jeszcze rozumieją związki przyczynowo-skutkowe, chciałyby jeść od rana do wieczora same słodycze. Dorośli, choćby uwielbiali słodycze, mają jednak w większości świadomość, że duża ich dawka żadnemu organizmowi nie służy.
Skoro widzimy już, że możemy chcieć czegoś, czego nie potrzebujemy (np. za każdym razem ja w greckim sklepie z butami), to warto się zastanowić, czy możliwa jest sytuacja odwrotna. Możemy nie chcieć czegoś, czego potrzebujemy? Ależ oczywiście! Jeśli wierzyć w to, że każdy z nas został powołany do stawania się lepszym człowiekiem, to potrzebujemy odcinać się od wszystkiego, co stawanie się lepszym człowiekiem zaburza. Tymczasem nakręcanie się, denerwowanie, irytowanie, wchodzenie w spory, które niczego nie wnoszą (nie mam tu na myśli konstruktywnej dyskusji oczywiście), czy przeżywanie słów, które zostały wypowiedziane jedynie po to, by nas zranić, oddala nas od stawania się lepszym człowiekiem. Oddala, ale równocześnie jest jakoś dziwnie kuszące. Trochę go chcemy. Zaczepieni, wolimy mieć ostatnie słowo, niż odpowiedzieć milczeniem, które ma przecież dużo większą siłę rażenia. Sęk w tym, że tylko my sami mamy wpływ na to, co zrobimy z energią, którą dostaniemy od drugiej osoby. Jeśli jest dobra, możemy ją pomnożyć i rozdawać dalej, ale jeśli zła, warto zapytać, czy coś mnie ona w ogóle obchodzi? Jeśli nie, puśćmy ją wolno, niech nas ominie, szukając jakiegoś innego, podatnego gruntu.

3. Odpuszczam

W ostatnim czasie musiałam kilka razy wykrzesać z siebie swoje wewnętrzne ale co mnie to obchodzi? i okazało się, że choć umysł próbował natrętnie wracać do tego, co mi nie służyło, to jednak udało się to w końcu od siebie definitywnie odsunąć. I do złudzenia przypomniało mi to inny, choć niezwykle podobny mechanizm… Mianowicie przełomowym odkryciem było dla mnie uświadomienie sobie zależności między najlepszymi wydarzeniami w moim życiu a poprzedzającym je za każdym razem odpuszczeniem sobie. Mam tu na myśli te sytuacje, w których tak bardzo chciałam, żeby coś się stało, a z przeróżnych powodów – na które nie miałam wpływu – to stawać się nie chciało. Trochę jak przy pomocy czarodziejskiej różdżki lub jakiegoś magicznego zaklęcia, we łzach (przeważnie złości czy bezsilności) mówiłam: „trudno, chromolę to!” (jak to miał w zwyczaju mój tata) i kiedy przestałam się w myślach tak kurczowo trzymać swojego na siebie planu, tylko stwierdzałam, że i tak co ma być, to będzie (Ήταν γραφτό να γίνει, jak głosi grecka mądrość oraz wewnętrzna część mojego prawego ramienia – patrz zdjęcie wyżej), wtedy stawało się coś niesamowitego i nie tylko dostawałam to, czego wcześniej chciałam, ale dostawałam to pełniej! Trochę jakby większa ode mnie Siła, Energia, czy też Naturalny Bieg Rzeczy chciały mi pokazać, że nie o wszystkim w swoim życiu będę decydować sama. Grecja jest tu w ogóle zresztą idealnym przykładem. Tam wszystko dzieje się wtedy, kiedy ma się zadziać, więc planowanie zupełnie mija się z sensem (co szczegółowo opisałam w pierwszej i drugiej części swoich wspomnień z ostatnich wakacji).

4. Akcja – reakcja?

Mam wrażenie, że jednym z problemów ery Facebooka jest przekonanie o tym, że mamy jakiś obowiązek komentowania wszystkiego, co zobaczymy, wypowiadania swojej opinii na każdy temat, niezależnie od tego, czy będzie to mem z kotkiem na profilu znajomego czy spór kompletnie obcych ludzi pod artykułem na fanpage’u jakiejś gazety. Tak, wiem, że pisałam tu już kiedyś o tym, że brak reakcji jest reakcją niegrzeczną, jednak miałam wtedy na myśli reakcje na skierowane do nas listy lub podarowane nam do przeczytania/odsłuchania dzieła naszych bliskich. Podtrzymuję swoją tezę z tego wpisu. Media społecznościowe są jednak trochę czymś innym. Jeśli wrzucam w nie (dla swoich znajomych) informację o tym, że podobał mi się lub nie podobał jakiś film, to naprawdę nie po to, żeby ktoś się ze mną zgodził, że film jest dobry lub niedobry, a ktoś inny nie zgodził. Nie ma to przecież dla mojego odbioru najmniejszego znaczenia. Może być co najwyżej umiarkowanie ciekawe. Czy nie lubię dyskusji? Lubię, ale takie, które mają sens. Które do czegoś prowadzą, z których można się czegoś (merytorycznego) dowiedzieć.
Sama również staram się nie komentować postów, na które komentarz jest zbędny.

5. Odpowiadamy tylko za siebie samych

To, co bardzo się staram – nie zawsze z rezultatem – wpoić swoim uczniom, to świadomość tego, że odpowiadamy tylko i wyłącznie za siebie samych. Wielu z nas ma skłonności do większego skupiania się na innych, a mniejszego na sobie, tymczasem o ile na drugiego człowieka mamy wpływ ograniczony, o tyle na to, co nas obchodzi?, a innymi słowy co przyjmiemy, a czego nie przyjmiemy do wiadomości, mamy wpływ absolutny. Przez skupianie się na sobie nie mam oczywiście na myśli wygodnego hedonizmu, a raczej żmudną pracę nad własnymi reakcjami i emocjami. Innych możemy po prostu przyjmować takimi, jacy są. Jeśli jednak chcemy już kogoś koniecznie zmieniać, taką osobą jesteśmy wyłącznie my sami. Spokój i brak niekontrolowanej egzaltacji jest zresztą domeną osób silnych i zrównoważonych. Zauważmy, że na ogół o przewadze swojego boga nad innymi najgłośniej krzyczą ci, których wiara nie jest wystarczająca (bóg w każdej religii jest miłością, a ta zakłada przecież szacunek, także do odrębności drugiego człowieka i jego przekonań), o rzekomej „dewiacji” osób homoseksualnych najdonioślej informują nas ci, którzy przeżywają kryzys własnej seksualnej tożsamości, a o swojej bezsprzecznej racji zapewniają nas najżarliwiej tylko ci, którzy są jej najmniej pewni. Jeśli pewność jest w nas (pewność i zaufanie do siebie, więc też danie sobie prawa do niepewności lub niewiedzy), nie musimy się spierać, czy przekonywać nikogo do naszych racji. One są nasze, więc to my musimy być do nich przekonani. To naprawdę wystarczy.
Reasumując, daleka jestem od namawiania kogokolwiek do ignorowania wszystkiego i wszystkich. Jeśli coś proponuję, to raczej selekcję i filtrowanie tego, z czym się stykamy. Nie mamy obowiązku reagować na wszystko, co zostanie do nas wypowiedziane, czy wobec nas uczynione. Dopóki zresztą nie zareagujemy, będzie to jedynie po stronie nadawcy komunikatu. Jak list polecony – to my decydujemy, czy go odebrać, czy nie. Myślę, że kluczem w mądrym filtrowaniu powinno być pytanie czy to mi służy? (w moim przypadku ciąg dalszy brzmi „do stawania się lepszym człowiekiem”). I jeśli wiemy, że nie służy, ale jednak coś nas tak podgryza i gnębi (jak pisał Przybora), to mnie w takiej sytuacji pomaga postawienie kolejnego pytania, tego mojej cioci: a co mnie to obchodzi?