Tag: nN

Najbardziej irytujące „nauczycielskie” błędy językowe 5

fot. Geo Dask

Mamy środek lata, wielu z nas o szkole już dawno nie pamięta, jednak ponieważ ja sama dopiero teraz zaczęłam wakacje od tejże, a językowych obserwacji szkolnych zebrałam całkiem sporo, spieszę z nowym wpisem z kolejną piątką z serii „Najbardziej irytujące błędy językowe”. Dostaję sygnały, że czyta mnie również ciało pedagogiczne i choć mam pewne uzasadnione obawy, czy zawsze ze zrozumieniem*, skoro zdecydowałam się kilka miesięcy temu nieść ten przyciężki kaganek oświaty, to już go zaniosę… pod strzechy szkolne, mimo że wakacje!
(W tytułach, w przeciwieństwie do poprzednich wpisów, nie zawsze podaję formy poprawne – te niepoprawne są jednak wzięte w cudzysłów.)

1. Kropki po tematach lekcji

Jedną z najbardziej urzekających mnie cech języka jest jego nieoczywistość; jako żywy twór, ciągle się przecież zmienia. Wiem, że wpajanie tego dzieciom, zwłaszcza dosyć małym, stanowi wyzwanie, bo dużo łatwiej wyegzekwować wyuczenie się na pamięć „słówek, przed którymi stawia się przecinek” (co jest dosyć jednak prymitywnym uproszczeniem), niż wpoić im myślenie składnią zdania, ale kto nie ryzykuje, ten nie pije Piccolo. Niepokoi natomiast brak otwartości językowej wśród nauczycieli (i proszę mnie dobrze zrozumieć – nie oczekuję przecież od nauczyciela chemii specjalistycznej wiedzy językoznawczej, ubolewam raczej nad złym systemem nauczania języka polskiego w szkole podstawowej sprzed lat, które nie uległo ciągle żadnej poprawie). Utarło się kiedyś, że na końcu tematu lekcji stawiamy kropkę i… kropka. Chociaż nie jest to błędem, jednak jeśli potraktować temat lekcji jak każdy tytuł oraz śródtytuł, kropkę na jego końcu jak najbardziej można pominąć, choć należy pamiętać, że:

a) jedynie wtedy, kiedy następujący po temacie tekst umieścimy w osobnym wierszu,
b) wszelkie inne znaki interpunkcyjne kończące wypowiedzenie (pytajnik, wykrzyknik lub wielokropek) muszą pozostać.

I tej otwartości wyniesionej ze szkoły mi właśnie brakuje u interlokutorów, kiedy trochę jednak marnuję nasz wspólny i cenny czas na tłumaczenie takich oczywistości, jak zasady zapisu śródtytułów, podczas kiedy w szkole marnowanie czasu jest ściśle zarezerwowane dla miliona innych niepotrzebnych czynności spod znaku papierologii (czysta sztuka dla sztuki), spośród których zdecydowany prym wiedzie ręczne uzupełnianie dziennika. (Środek Europy, XXI wiek…)

Podsumowując, poprawne będą obydwa zapisy:

Lekcja 69
Temat: O wyższości świąt Wielkanocnych nad świętami Bożego Narodzenia.

Lekcja 69
Temat: O wyższości świąt Wielkanocnych nad świętami Bożego Narodzenia

2. „Pół tonu ciszej”

Nieustannie śmieszy mnie reakcja oderwanych od życia szkoły realizatorów dźwięku na wiadomość, że istnieje całkiem spora grupa społeczna, która naprawdę używa zwrotu pół tonu ciszej (a używała go już w zamierzchłych czasach, kiedy i ja chodziłam do szkoły – nomen omen muzycznej zresztą), zupełnie jakby nauka zwana akustyką ciągle jeszcze nie została odkryta. Ten językowy potworek niestety tak się zakorzenił w polszczyźnie, że prawdopodobnie prędzej czy później wejdzie na salony, jednak zanim go użyjemy, dobrze zdać sobie sprawę z tego, czym jest w tym kontekście „ton”. Językowo to nic innego, jak „dźwięk”, a ten może być wysoki lub niski (ewentualnie fałszywy). Każdy też, kto posiada wiedzę ogólną, wie, że w muzyce odległości między dźwiękami to całe tony lub półtony. Obracamy się więc ciągle – jakby do tematu nie podejść – w obrębie wysokości dźwięków, nie zaś ich głośności (decybeli). Proszenie więc kogokolwiek, by powiedział coś (a ściślej, zaśpiewał) o „pół tonu inaczej”, jest równoznaczna ze zmianą tonacji na pół tonu wyższą lub pół tonu niższą. Biorąc pod uwagę nasze narodowe poczucie słuchu, podobnej prośby prawdopodobnie nie usłyszymy poza wąskim środowiskiem muzycznym. Z kolei użycie słowa „ciszej” świadczy jednak o innej intencji nadawcy – nakłonieniu odbiorcy komunikatu do tego, by był ciszej, co w języku polskim można uzyskać, mówiąc: „proszę o ciszę”.

proszę o ciszę/[bądź/cie] trochę ciszej, proszę – pół tonu ciszej

O ile dwa powyższe przykłady można było przypisać szeroko pojętemu szkolnictwu „niższemu”, o tyle kolejne będą już moją indywidualną obserwacją tegoż, poczynione na węższej próbie, jednak powtarzające się na tyle często, żeby stwierdzić powagę problemu.

3. Plątać się

Choć w bezokoliczniku czasownik zwrotny, o którym tu mowa brzmi „plątać się”, jednak przy odmianie przez osoby bardzo rzadko taka forma będzie poprawna („plątam”, „plątaj”).

plączecie się – plątacie się

Warto o tym pamiętać, np. upominając dzieci na korytarzu, że poprawne będą zdania:

Plączecie się po korytarzu, a już się zaczęła lekcja.

Plączesz się po korytarzu, a już się zaczęła lekcja.

Można byłoby też zapytać o stosowność używania takiego właśnie sformułowania w sytuacji oficjalnej, do jakiej przebywanie w szkole zdecydowanie należy, wpis ten dotyczy jednak kultury jedynie językowej.

4. Poszedłeś

Odczuwam zażenowanie, musząc tłumaczyć tak banalny i wręcz prymitywny błąd na blogu, którego Czytelników uważam za ludzi światłych (tym bardziej ze względu na specyfikę tego konkretnego wpisu), jednak nie mogę przejść nad nim obojętnie. Przypomnijmy sobie wszyscy raz jeszcze, że:

poszedłeś/poszedłem – poszłeś/poszłem

poszłaś/poszłam – poszedłaś/poszedłam

Poprawne będzie więc zdanie:

Zostawiłeś kredki i sobie poszedłeś (plątać się po korytarzu).

5. Łabędź

Choć w indeksie a tergo do „Uniwersalnego słownika języka polskiego” znajdziemy tylko trzy wyrazy zakończone na -ędź i obok słów „piędź” (dawna miara długości) i „krawędź” figuruje tam właśnie rzeczony „łabędź”, przerażająca liczba użytkowników języka polskiego uwierzyła w nieistniejący potworek „łabądź”. Ustalmy więc, że:

łabędź – łabądź

Poprawne będą więc zdania:

Olga Bołądź zagrała w tym filmie znakomicie, jednak moją uwagę najbardziej przykuł wytresowany łabędź.

Nie karm łabędzi – są przecież z origami!

Pozostałe zaobserwowane przeze mnie najczęściej powtarzane błędy omawiałam już we wcześniejszych wpisach:

[tu] jest napisane – [tu] pisze

wziąć – wziąść

(oba wyjaśniałam TUTAJ)

proszę pani – proszę panią

(cały wpis TUTAJ)

kontrola – kontrol

(cały wpis TUTAJ)

Żeby jednak nie pozostawać w minorowym nastroju, na deser napiszę o czymś odrobinę bardziej zaawansowanym.

*Czytanie ze zrozumieniem

Ciekawostką jest historia tego nie błędnego, zalatującego jednak dość mocno tautologią sformułowania. Otóż wiele lat temu w Stanach, kiedy w szkołach  klasy skupiały dzieci różnych narodowości – więc nie dla wszystkich język angielski był ojczystym – termin „czytanie ze zrozumieniem” miał wyraźny sens. Zakładał konieczność takiej pracy z dziećmi, która umożliwiłaby im zrozumienie czytanego tekstu w języku angielskim (dla nich obcym) na równi z dziećmi urodzonymi w Stanach.
Przeniesienie jednak tego (dosyć, po głębszej analizie, komicznego tworu) na polskie warunki i używanie go wobec polskich dzieci było ryzykowne, choć szybko okazało się całkiem potrzebne w odniesieniu do całej naszej populacji. Co mówi sporo o naszych intelektualnych możliwościach i mówi niestety źle.
Zastanówmy się przez chwilę czym jest „czytanie”. Pozostając na razie na etapie wczesnoszkolnym, głoskowanie, literowanie, sylabizowanie, czy wreszcie wodzenie wzrokiem po tekście i głośne jego odtwarzanie głosem (nawet zgodnie z intencją autora), czytaniem jeszcze nie jest. Czytanie w swoim założeniu zakłada rozumienie tego, co się czyta. Podobnie jak trzymanie w ręce długopisu i siedzenie w zadumie nad pustą kartką pisaniem nie jest.
Można oczywiście zadać sobie pytanie, o jaki rodzaj „rozumienia” tu chodzi. Sama na przykład cudowną i fascynującą książkę Jacques’a Derridy „O gramatologii” czytałam ze zdecydowanie większym trudem i znacznie dłużej, bo co jakiś czas sięgając do różnych źródeł, niż lekką i przezabawną pozycję „Błękitne niebo i czarne oliwki” autorstwa Johna i Christophera Humphrysów, która nie zastawia na czytelników żadnych  pułapek. Nadal myślę jednak, że nawet jeśli do lektury pewnego typu książek konieczne jest obłożenie się innymi, a czasem nawet zrobienie notatek, o prawdziwym czytaniu można mówić dopiero wtedy, kiedy finalnie zrozumiemy słowa autora. Inna kwestia, czy zrobimy to wedle jego intencji, ale tu już wkraczamy na pole interpretacji, czyli jeden poziom wyżej.
Ciekawe są słowa profesora Mirosława Bańki (zajmującego odmienne od mojego stanowisko w tej sprawie), który tłumaczy zasadność sformułowania czytanie ze zrozumieniem tak:

Z całą pewnością można czytać (nawet na głos) i nic nie rozumieć. Równie częste są przykłady niepełnego lub niewłaściwego zrozumienia czytanego tekstu. Nauczyciel w szkole czasem zarzuca uczniom, że nie zrozumieli lektury. A osoba skrytykowana w prasie czasem twierdzi, że nie rozumie zarzutów, przez co daje do zrozumienia, że są one niesłuszne.

– prof. Mirosław Bańko, Poradnia Językowa PWN-u

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:

To tylko klaps

fot. Geo Dask

Temat właściwie stary jak świat, ale że cofamy się właśnie jako społeczeństwo – z uśmiechem i znakomitym samopoczuciem – do mroków średniowiecza, wciąż niestety aktualny. Czym jest mianowicie mityczny „tylko klaps”, będący jakoby metodą wychowawczą?

1. Co ty wiesz o dzieciach?

Ktoś zapyta z pewnością co ja tam wiem o dzieciach i karaniu ich, sama matką nie będąc. Odpowiem to, co zazwyczaj – każda myśląca jednostka ma w moim głębokim odczuciu nie tylko prawo, ale też obowiązek zgłębiać tematy, które jej samej być może bezpośrednio nie dotyczą, ale dotyczą społeczeństwa w jakim wzrasta. Ma do dyspozycji zarówno dobrą i rzetelną literaturę, jak i rozmowy z fachowcami z danej dziedziny, a także… obserwowanie otaczającego ją świata i wyciąganie z tych obserwacji wniosków. Warto też przypomnieć, że prawda, którą zmieniamy w zależności od sytuacji, w jakiej się znajdziemy, to nie prawda, lecz relatywizacja. Owszem, z doświadczeniem nabieramy (powinniśmy nabrać!) wyrozumiałości dla cudzych błędów, większej empatii i pewności co do tego, że oceniać wolno nam tylko i wyłącznie czyny – nigdy zaś ludzi. Nie jest jednak dobrze rozmywać granice między czynami dobrymi a złymi.
Od września ubiegłego roku pracuję w szkole. Wychowuję pięćdziesiątkę dzieci jako nauczyciel oraz wychowawca. Jeśli ktokolwiek spyta mnie, czy nigdy przez ten czas nie zostałam doprowadzona do szału, nie zalała mnie krew, lub czy nie miałam choć przez ułamek sekundy ochoty siarczyście zakomunikować komuś z liścia swojego zdania, odpowiem: oczywiście, zdarzało się. Jednak po pierwsze zawsze tylko i wyłącznie wobec pozostałych nauczycielek (głównie za powtarzanie głupich schematów oraz nieumiejętność operowania językiem polskim w stopniu podstawowym), a po drugie za każdym razem udawało mi się powstrzymać. Nawet nie z powodu strachu o utratę pracy, bo jestem przecież weteranką na tym polu, raczej z powodu silnego przekonania, że nawet najbardziej irytujące jednostki mają niezbywalne prawo do nietykalności cielesnej, chronionej zresztą także odpowiednimi paragrafami.
Co do dzieci, te – w momentach krytycznych – miałam ochotę czasem przywiązać miękkim materiałem do krzesła i użyć niewynalezionego jeszcze megafonu, który doprowadzałby komunikat prosto do mózgu małego odbiorcy, pobudzając ten mózg do szybkiego (i prawidłowego!) przyswojenia tegoż komunikatu. Pewnie, że powtarzanie milion razy tych samych kwestii, które nam, dorosłym, wydają się po pierwsze dosyć oczywiste, a po drugie których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa maluchom (więc na logikę powinny być nam za nie raczej wdzięczne, a nie testować naszą wytrzymałość i tym samym podawać w wątpliwość swoją własną inteligencję) jest wkurzające. Jednak… to tylko dzieci. Rozwiązanie? Nie wkurzać się! Nie zmienimy ich (ten etap zresztą w końcu minie), możemy zmienić wyłącznie nasze nastawienie, tym bardziej, że czy dziecko grzeczne, czy niegrzeczne, to i tak tylko na nas spoczywa odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo.
Tak, jestem najspokojniejszą panią w całej szkole. Tak, zawdzięczam to jedynie swojej własnej pracy nad sobą. (Dziękuję za owacje, proszę z powrotem usiąść.)

2. Klapsy na zimno, klapsy na gorąco

W temacie klapsów są dwie, nomen omen, szkoły. Jedna mówi o wyższości tzw. klapsów na zimno nad klapsami na gorąco. Te pierwsze są wymierzane nie pod wpływem impulsu, chwili, czy silnego wzburzenia, tylko obmyślone z wyrachowaniem, kiedy emocje już opadną. Ich rzekomą przewagą nad tymi drugimi jest nieuleganie gniewowi. Myślę, że wyznawcy klapsów na zimno są idealnymi kandydatami do służb w azjatyckich wojskach.
Druga szkoła, chyba jednak częściej spotykana (w każdym razie chciałabym w to wierzyć), to zwolennicy klapsów na gorąco. Czasem to zresztą nie tyle nawet „zwolennicy”, co osoby potrafiące zrozumieć, co też jest oczywiście kroczeniem równią pochyłą. Klapsy na gorąco są klapsami wymierzanymi z bezradności i braku umiejętności panowania nad swoimi emocjami, której to umiejętności od osoby dorosłej powinno się już jednak oczekiwać, tym bardziej, kiedy jest rodzicem. Mowa tu o sytuacji, w której dziecko nas doprowadzi do szewskiej pasji i… je uderzymy. Potem oczywiście żałujemy, przepraszamy, ale… uderzyliśmy. Oczywiście, że jesteśmy tylko ludźmi, każdego czasem poniesie, itd., jednak dziwnym trafem próżno szukać podobnych usprawiedliwień, jak ktoś kogoś okradnie lub – to przykład dość ostateczny – zabije. Podobnie rzadko znajdujemy w sobie takie pokłady zrozumienia, kiedy np. wyjdzie na jaw w naszej rodzinie związek kazirodczy. Zazwyczaj wtedy zdanie mamy mocno wyrobione, choć wejście w romans (nawet z członkiem rodziny) to na ogół także przecież kwestia poddania się emocjom. (Jesteśmy tylko ludźmi, czyż nie?)

3. Wychowawcza rola klapsa

Wychowując dzieci, warto pamiętać, że mamy do czynienia – z całą moją sympatią do nich, ale nazwijmy rzeczy po imieniu – z istotami, które nie wszystko jeszcze w pełni ogarniają. Mówimy więc o małych ludziach, którzy z jednej strony potrafią powtórzyć za nami słowo w słowo formułkę, którą im – znowu, nomen omen – tłuczemy dzień w dzień, do znudzenia (naszego) do głowy, a potem wziąć udział w takim z nami dialogu:

– Za co miałeś ostatnio karę? [chwilowe wyłączenie z gry z kolegami]
– Za rzucenie kamieniem w kolegę.
– Dlaczego ci ją dałam?
– Dlatego, że rzucając kamieniami można komuś zrobić krzywdę.
– Co przed chwilą zrobiłeś?
– Rzuciłem kamieniem w kolegę.
– Dlaczego?
– On pierwszy zaczął!
– A za kogo każdy z was może odpowiadać?
– Tylko za siebie.

– autentyczny dialog między mną a uczniem

Rozpatrywanie takiego rozumowania dzieci w kategoriach rozumowania ludzi dorosłych (każdego dorosłego w opisanej sytuacji uznalibyśmy za idiotę) jest ogromnym błędem.
Jeśli więc sobie uzmysłowimy, że w dzieciach wszystko się dopiero kształtuje i że przede wszystkich nie ma w nich złej woli (bywa jedynie złe wychowanie… na ogół zawdzięczamy je sobie samym), szybko zrozumiemy jak ważna jest nasza konsekwencja i powtarzanie ciągle tych samych rzeczy bez bezsensownej irytacji czy złości. Dla oszczędzających struny głosowe jakimś rozwiązaniem będzie po prostu nagranie tych wszystkich kwestii i odtwarzanie ich w odpowiedniej sytuacji (sama je zresztą rozważam).
Postarajmy się teraz odpowiedzieć sobie na pytanie, ile dziecko zrozumie z klapsa. Zrozumie, że boli. Wrażliwsze i bardziej myślące dzieci będą miały też poczucie krzywdy, niesprawiedliwości oraz użycia wobec nich nieuzasadnionej przemocy przez osobę z jednej strony starszą, więc silniejszą, a z drugiej, której bezgranicznie przecież ufają (nawet jeśli dostały za coś, czego robić nie powinny). I… będą miały w swoich odczuciach absolutną rację! Oprócz bezprawnego naruszenia nietykalności dziecka – co jest oczywiście bezdyskusyjnie nieakceptowalne – widzę jeszcze jedno zagrożenie. Mianowicie fatalny wychowawczo wydźwięk. Klapsem uczymy dzieci, że przemoc jest rozwiązaniem. Pokazujemy, że organy kontrolujące prawo, mogą działać poza nim. Jeśli karzemy małe dziecko za to, że pobiło się z kolegą… bijąc je, jesteśmy równie logiczni i konsekwentni, jak zwolennicy kary śmierci wymierzanej za… odebranie komuś życia. Na drugi plan schodzi sam czyn; skoro bije/zabija i oskarżony, i oskarżający, przestaje chodzić o bicie/zabicie, a zaczyna chodzić o władzę i to, kto ją aktualnie ma – bardzo ryzykowne posunięcie, zwłaszcza zważywszy na częste dla osób o takich poglądach przekonanie, że te same, bite przez nich, dzieci „podadzą im na starość szklankę herbaty”. Uczymy dzieci, bijąc je, że nie chodzi o prawdę (np. faktycznie widziane przez nas zło w ich biciu kolegów), lecz o siłę.
I tak, będę uparcie używać słowa „bicie”. Proszę mi nie mydlić oczu wyświechtanym, słabym, jak filmy Patryka Vegi argumentem, że „klaps to nie bicie”. Nie chce mi się nawet próbować do niego odnosić wprost, więc opiszę krótką anegdotę o Psubracie, który jeszcze jako bardzo młody króliczek dostał swojej pierwszej biegunki (przepraszam, ale przykład równie smaczny, jak zbijany przeze mnie argument). Spanikowana zabrałam go do weterynarza. Pani doktor przebadała, zażegnała problem, zrobiła wywiad dotyczący jego diety i wyszło, że zaszkodziły mu suszone buraczki. Zaszokowana powiedziałam:

– Ale to było bardzo malutko buraczków!
– Ale to jest bardzo malutki króliczek! – odpowiedziała rzeczowo pani weterynarz.

– dialog z weterynarzem Psu

Analogia jest chyba wystarczająco dla wszystkich, mam nadzieję, przejrzysta.

4. Niepamięci cud

Dobrze zdać też sobie sprawę z tego, że dzieci są być może wdzięcznymi ofiarami, ale… dopóki są dziećmi. Prędzej czy później dorosną, a wszystko, co im zrobiliśmy zachowają sobie na specjalnej karcie pamięci, zwanej podświadomością. Jeśli zadbają o dobra, zdrową relację i łączność z samymi sobą, zdołają sobie przypomnieć to, czego wolelibyśmy, żeby nie pamiętały. I, proszę mi wierzyć, tekst:

a ja dostawałem klapsy i wyrosłem na ludzi

świadczący o tym, że wyrośli jednak na dosyć głupkowatych ludzi, jest naprawdę najlepszą z możliwych opcji.
Traktujmy nasze dzieci tak, by móc z nimi – kiedy już będą dorośli – siąść i wytłumaczyć każde swoje zachowanie wobec nich.
A z klapsami, tak jak i z całym seksem – dopóki zgodzą się na nie dwie dorosłe, żywe i najlepiej trzeźwe osoby – pewnie, czemu nie?

Mój Papa

fot. Sławomir Biegański/Valantis Nikoloudis

Dzisiejsze święto jest dla mnie od prawie czternastu lat – od kiedy odszedł mój tata – bardzo bolesne. Rok temu nie byłam jeszcze gotowa na taki wpis, ale teraz nadszedł już chyba odpowiedni moment. Nie będę tu przypominać kim był Józef Patkowski oraz jak ogromny i nieoceniony wpływ miał na historię muzyki elektroakustycznej w Polsce. To można sobie sprawdzić w encyklopedii. Dziś Dzień Ojca, więc chciałabym pokazać światu, jakiego miałam cudownego tatę!

Kiedy się urodziłam, tata miał 56 lat. Normalnie nie wspominałabym o tym, bo nigdy nie miało to dla mnie specjalnego znaczenia, ale jednak szybko okazało się, że istnieje pewna grupa społeczna, dla której wręcz przeciwnie, różnica wieku jaka była między nami, ma znaczenie ogromne. Wzmiankowaną grupę stanowiły starsze panie, które spotykaliśmy na częstych wspólnych spacerach. Te, widząc permanentny stan zakochania, w którym tkwiliśmy od momentu moich urodzin (zresztą do samej jego śmierci), czuły się niejako w obowiązku skomentowania tego słowami:

– Och, dziecinko, musisz bardzo kochać swojego dziadziusia!

– standardowe zagajenie starszych pań, które spotykaliśmy z tatą na wspólnych spacerach

Najpierw bardzo byłam tym zdziwiona i pytałam:

– Ale skąd pani to może wiedzieć? Przecież mój dziadek mieszka w Zakopanem!

– moja reakcja

Aż odpowiadać zaczął tata:

– Proszę pani, moja wnuczka ma 21 lat. TO jest moja córka!

– taty reakcja

Był to absolutnie fenomenalny komunikat, gdyż – jak każda prawda – trochę wstrząsający dla odbiorcy. W każdym razie pomagało.
Starsze panie szybko okazały się zresztą zmorą nie tylko spacerów, ale również wszelkich podróży środkami lokomocji. Tata, i to z pewnością mam właśnie po nim, był niesamowicie przekornym człowiekiem. Niewiele było trzeba, by go sprowokować do zrobienia czegoś, czego robić wcale nie planował, ale wyczuwając, że spotka się to być może z oburzeniem, po prostu nie mógł sobie odmówić.
Miałam może 5 albo 6 lat (i pamiętam tę sytuację tylko częściowo, bardziej z relacji rodziców), jechaliśmy gdzieś razem pociągiem. W przedziale były dwie irytujące starsze panie, którym tata bardzo się nie spodobał już od pierwszego wejrzenia. Tata, jak to tata, wyłożył nasze bagaże, usadowił mnie na moim miejscu, upewnił się że jestem szczęśliwa (to zawsze było dla niego najważniejsze) i udał się do Warsu. Kiedy po jakimś czasie wrócił… z piwem, wzrok pań sprawił, że pozostała mu tylko jedna rzecz. Unosząc rękę z piwem i patrząc na mnie, zapytał:

– Chcesz?

Na to podobno śmiertelnie poważnie i z odrobiną smutku w głosie odpowiedziałam:

– Nie, tatusiu. Dziękuję, ale dziś nie mogę. Biorę jeszcze antybiotyk.

Panie umarły, więc przez resztę podróży mieliśmy przynajmniej święty spokój.

Tata często powtarzał przy wielu osobach, że mnie „bardzo lubi”. Wtedy na ogół ludzie się dziwili i wygłaszali oklepane:

– Chyba ją kochasz, a nie lubisz! To twoja córka!

Na co zwykł odpowiadać:

– Oczywiście, że ją kocham! To moja córka! Ale wcale nie jest powiedziane, że muszę ją lubić, a ja ją lubię naprawdę bardzo. I myślę, że to jest cenne.

To było cenNe. Bardzo cenNe. Tata bardzo szybko stał się przede wszystkim moim ogromnym przyjacielem. Ten ekstremalnie wrażliwy i równocześnie niewiarygodnie mądry mężczyzna nigdy nie tracił energii na idiotyczne akty zazdrości, jakich często dopuszczają się ojcowie wobec absztyfikantów swoich córek. Dla niego, o czym już pisałam, punktem wyjścia było moje szczęście, jeśli więc ktoś mi je na jakimś etapie mojego życia dawał, był automatycznie jego przyjacielem, a nie wrogiem. Umiał myśleć szerzej i równocześnie czuć głębiej. Łączył w sobie wiele tych cech, z którymi sama sobie u siebie nie umiałam dać rady, a u niego mogłam je podziwiać jak skarby. Doskonale czuliśmy się we własnym towarzystwie. Dzięki niemu poznałam niesamowite osobistości z szeroko pojętego świata kultury: fantastycznych malarzy, rzeźbiarzy, kompozytorów, pisarzy, muzykologów. Wielkie nazwiska, ale przede wszystkim wielkich ludzi, których silna aura na pewno w znacznym stopniu mnie ukształtowała. Dzielił się ze mną wszystkim, co najlepsze. Po prostu… bardzo się lubiliśmy.

Kiedyś, w luźnej rozmowie, poprosił mnie, żebym przyszła na jego pogrzeb ubrana na kolorowo. (Jego późniejsza śmierć zaskoczyła nas wszystkich, podejrzewam nawet, że jego też, bo był niedługo przedtem w naprawdę dobrej formie.) Nie spełniłam tej prośby. Nie umiałam. Postąpiłam jednak zgodnie ze sobą, a to dla niego i tak liczyło się najbardziej. Jego odejście było dla mnie jednym z ważniejszych duchowych przeżyć. Jakkolwiek by to nie zabrzmiało, cieszę się, że to właśnie on pomógł mi się ze śmiercią odrobinę oswoić. Przez swoją charyzmę i niebywale dobrą energię, która od niego emanowała, zmierzanie się z tym wszystkim było łatwiejsze.

Nie zmienia to jednak faktu, że cholernie mi go brakuje. Zwłaszcza teraz, kiedy w ogóle brakuje ludzi mądrych i inteligentnych dookoła. Wiem, że był jedną z tych osób, których odejście bezpowrotnie zachwiało porządek Wszechświata.

Dzień po tragicznej śmierci Keitha Flinta, tłumacząc swojej klasie, czemu jestem tak strasznie smutna – opowiedziałam uczniom o tym, co się wydarzyło oraz że bardzo kochaliśmy Keitha z tatą właśnie. Na to jeden z moich cudownych wychowanków stwierdził:

– O, to teraz pani tata będzie mógł go poznać osobiście w niebie…

Niesamowicie mnie to wzruszyło. Nie wiem, gdzie teraz jest. Wiem jednak, że miejsce to zyskało dzięki niemu nową, lepszą jakość. Mam tylko nadzieję, że nie ma tam zbyt wielu starszych pań.

Świeżości od Mary Kay

fot. Marianna Patkowska

Każda kolejna przesyłka od Mary Kay budzi we mnie małą dziewczynkę, niewiarygodnie szczęśliwą z rozpakowywania (co prawda kupionego przez siebie samą za ciężko zarobione pieniądze, ale jednak) nowego prezentu. Nigdy wcześniej kosmetyki nie wyzwalały we mnie takich emocji, żeby nie powiedzieć, że w ogóle nie wyzwalały żadnych. Były oczywiście niezbędne do codzienNego życia, jednak nigdy przesadnie przeze mnie fetyszyzowane. Czasy się zmieniają, ja się starzeję, widać pora na nowe. Z przyjemnością opiszę więc kolejne produkty Mary Kay, które jakiś czas temu do mnie dotarły.

1. Miętowy balsam do stóp

fot. Marianna Patkowska

Stopy są bardzo delikatną częścią ciała, wymagającą specjalnej pielęgnacji i czułości, a suchość powietrza i smog, z którymi się tu codziennie stykam plus ostatnie fale upałów, które dały nam wszystkim popalić, sprawiły, że musiałam swoim stopom poświęcić jeszcze więcej uwagi, niż zazwyczaj. Z pomocą przyszedł fantastyczny Miętowy balsam do stóp, który cudownie nawilża i obezwładnia fantastycznym, niesamowicie rześkim zapachem mięty, przynosząc stopom uczucie chłodu, świeżości i lekkości.

2. Chase a Rainbow™ z serii
Believe + Wonder

fot. Marianna Patkowska
fot. Marianna Patkowska

Już w pierwszym swoim artykule poświęconym kosmetykom Mary Kay pisałam o balsamie do ciała – Chase a Rainbow™, który dostałam w prezencie za pierwsze zakupy i w którego zapachu zupełnie się zakochałam. Lekki, świeży, owocowo-kwiatowy, bardzo orzeźwiający i cudownie pobudzający zmysły! Ponieważ przez dłuższy czas używałam głównie kosmetyków z serii Satin Body (którą opisałam TUTAJ), jeszcze mi go sporo zostało.
Niedawno postanowiłam spróbować jeszcze dwóch kosmetyków z tej samej serii (Believe + Wonder): Żelu pod prysznic oraz Mgiełki do ciała. Wszystkie trzy nie występują w zestawie, ale idealnie się uzupełniają. Żel pod prysznic – czego można się było spodziewać – równie pięknie jak balsam pachnie oraz wspaniale się pieni. Zaskoczeniem była dla mnie natomiast mgiełka do ciała. Dłuższy czas nie bardzo wiedziałam jakie jest jej zastosowanie, teraz jednak wszystko jasne, więc spieszę wytłumaczyć.  Jest to rodzaj deo-perfumek, których używamy po kąpieli i wsmarowaniu w siebie balsamu. Utrwala piękny zapach i pozwala poczuć się naprawdę świeżo. W przeciwieństwie jednak do deo-perfumek, po pierwsze stosujemy naszą mgiełkę na całe ciało, a po drugie możemy też (choć do tej pory uważałam to za ryzykowne posunięcie, jednak sprawdziłam i mogę polecić!) spryskać się nią w ciągu dnia, bez wcześniejszego prysznica i działa wtedy odrobinę jak chusteczki nawilżające.
Jednym słowem idealne rozwiązanie na upalne, parne dni, np. w pracy, kiedy nie bardzo możemy się wykąpać.

 

3. Makijaże kosmetykami Mary Kay

fot. Marianna Patkowska

Ponieważ zamierzam dziś opisywać nowo kupione produkty do makijaży i ilustrować swoje słowa zdjęciami tychże na mnie, pomyślałam, że najwygodniej będzie zrobić coś na zasadzie legendy. Powyżej przedstawiam wszystkie kosmetyki do malowania, których w sumie użyłam. Poniżej zaś zrobię odnośniki do każdego kosmetyku po kolei z odpowiednimi numerami, a potem pod swoimi zdjęciami w konkretnym makijażu zaznaczę tylko numery kosmetyków. Mam nadzieję, że tak będzie łatwiej, gdyby ktoś był ciekaw, czym taki makijaż zrobić.

  1. Rozświetlający podkład w płynie TimeWise®
  2. Rozświetlacz w płynie do twarzy i ciała – Silver Sand
  3. Rozświetlacz w płynie do twarzy i ciała – Golden Horizon
  4. Rozświetlacz w płynie do twarzy i ciała – Bronze Light
  5. Pędzel do podkładu mineralnego
  6. Pędzel do nakładania cieni
  7. Pędzel do rozcierania cieni
  8. Konturówka do oczu
  9. Tusz do rzęs Lash Intensity™
  10. Lash Love™ Green
  11. Koloryzujący flamaster do ust Desert Flora
  12. Koloryzujący flamaster do ust Magenta Mirage
  13. Metaliczna szminka w płynie At Play: Petal to Metal
  14. Błyszczyk do ust NouriShine® Peach Glow

4. Rozświetlacz w płynie do twarzy i ciała – Golden Horizon

fot. Marianna Patkowska

Jak wspominałam w ostatnim wpisie, zauroczyły mnie Rozświetlacze w płynie do twarzy i ciała, więc skusiłam się na dwa kolory – najjaśniejszy srebrny i najciemniejszy brązowy. Tym razem uzupełniłam swoją kolekcję o trzeci (już ostatni z serii), złoty – Golden Horizon. Jestem niesamowicie zadowolona, używając go zarówno osobno (i wymieszanego z podkładem, i nie), jak i łącząc go z resztą. Rozświetlacza można używać w sposób tradycyjny (kości policzkowe, łuk kupidyna, broda, czubek nosa i tuż pod linią brwi), można też traktować go równocześnie jak cień do oczu. No i oczywiście także na dekolt, ręce i gdziekolwiek poczujemy potrzebę pięknie zabłysnąć.

fot. Marianna Patkowska
fot. Marianna Patkowska

Do makijażu na obydwu zdjęciach użyłam produktów: 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11 💄💅💋

5. Koloryzujący flamaster do ust
Magenta Mirage

fot. Marianna Patkowska

Kiedy pisałam, że nabyłam Koloryzujący flamaster do ust Desert Flora i że żaden z pozostałych trzech kolorów do mnie nie pasuje, nie wiedziałam jeszcze jak mi się spodoba na moich ustach Magenta Mirage! (A wszystko oczywiście dzięki mojej wspaniałej Konsultantce, która pozwoliła mi go wypróbować.) Odwołuję więc swoje słowa, choć w dalszym ciągu najmniej mnie przekonuje Canyon Coral.
Kolor Magenta Mirage znajduję jako zdecydowanie bardziej oficjalny i poważniejszy niż Desert Flora. Na pewno nie na każdą okazję. Jest jednak naprawdę przepiękny i niesłychanie kobiecy!

fot. Marianna Patkowska
fot. Marianna Patkowska

Do makijażu na obydwu zdjęciach użyłam produktów: 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12 💄💅💋

***

fot. Marianna Patkowska

Do makijażu na zdjęciach użyłam produktów: 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 13 💄💅💋

fot. Marianna Patkowska
fot. Marianna Patkowska

Do makijażu na zdjęciach (i poniższym filmiku) użyłam produktów: 1, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 14 💄💅💋

P.S. A na deser łączę swój cover piosenki „Pretty hurts” z repertuaru Beyoncé, ale napisanej przez cudowną Się. Zamieszczam go pod dzisiejszym tekstem nie tylko dlatego, że jestem tu (nie)przypadkowo pomalowana akurat opisywanymi kosmetykami Mary Kay, ale ze względu na jej bardzo mądry i głęboki przekaz. Wygląd – wbrew być może całemu temu wpisowi – nie jest aż tak ważny, „kiedy to dusza potrzebuje operacji”…
Rzadko zwracam się na tym blogu tylko do jednej płci, ale…

Kochane Kobiety,
pamiętajcie, że jesteście cudowne, wspaniałe i wartościowe i określa Was przede wszystkim to, co jest w Was w środku. Reszta to tylko przyjemne, ale nic nieznaczące bzdurki (nawet jeśli pisanie o nich zajęło mi całe mnóstwo czasu i energii 😉 )!

„Podły, okrutny, zły”

scenariusz: Michael Werwie
reżyseria: Joe Berlinger
gatunek: biograficzny, kryminał
produkcja: USA
rok powstania: 2019
oryginalny tytuł: Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile
pełny opis filmu wraz z obsadą

Jak już kiedyś wspominałam, Ted Bundy zdecydowanie nie należy do moich ulubionych morderców (jeżeli w ogóle można tak powiedzieć). Urokliwy, czarujący psychopata, gwałciciel, morderca oraz nekrofil, mający na swoim koncie około dwudziestu zidentyfikowanych ofiar (choć istnieją poważne przesłanki mówiące o tym, że mogło być ich nawet kilka razy więcej) stał się w pewnym momencie gwiazdą, idolem oraz ulubieńcem Ameryki. Pisząc, że nigdy nie miałam do niego słabości, miałam na myśli jego irytujący urok osobisty i autentyczny manipulacyjny talent. Brawurowo rozegrał swój ostatni wywiad przed wykonaniem na nim kary śmierci. Przyznał w nim, że całemu złu (zarówno jego, jak i wszystkich obserwowanych przez niego najcięższych morderców i gwałcicieli) winna jest… pornografia. Prawie mu uwierzyłam, gdyby nie to, że wywiad przeprowadzał James Dobson – psycholog, założyciel chrześcijańskiej organizacji „Focus on the Family”, a prywatnie ogromny przeciwnik pornografii. Na niecałą dobę przed śmiercią Bundy odegrał oscarową rolę życia, m.in. wzruszająco perfekcyjnie kłamiąc o zdrowej i kochającej się rodzinie, w której dorastał (w rzeczywistości nigdy nie poznał swojego biologicznego ojca, matka zmieniała wersje na jego temat, jednak istnieją przesłanki mówiące o tym, że mógł być owocem kazirodczego związku swojej matki i dziadka, którego wraz z babcią uważał przez pierwsze lata życia za biologicznych rodziców, a matkę – swoją za siostrę, więc raczej daleko tym relacjom do zupełnie zdrowych).
Niezależnie od prywatnych morderczych preferencji, informacja o tym, że ma powstać film „Podły, okrutny, zły” ogromnie mnie ucieszyła. Czekałam na jego wejście do kin, zachwycona m.in. pomysłem obsadzenia w roli głównej ślicznego w anielski wręcz sposób (i bardzo wizualnie podobnego do Teda) Zaca Efrona. Nie miałam jednak jasności, na co zostanie postawiony nacisk: na bestialstwo dokonanych przez Bundy’ego zbrodni, na dochodzenie jego oskarżycieli do prawdy, czy może na jego życie prywatne (a jeśli właśnie na nie, to na które z dwóch równoległych). W dwóch pierwszych przypadkach przeczuwałam zagrożenie powstania filmu efekciarskiego i niewnoszącego żadnej nowej jakości do kinematografii światowej. Bardzo mnie więc ujęło, że Joe Berlinger i Michael Werwie stworzyli dzieło nietuzinkowe, oryginalne i  opowiadające bardzo trudną i złożoną historię skomplikowanych relacji międzyludzkich, gdzie w grę wchodzi osobowość psychopatyczna ze skłonnościami do chronicznego kłamania. Warto tu też wspomnieć o tym, jak cudownie „Podły, okrutny, zły” osadzony jest w latach 70.; czasy, które przestawia są ukazane niebywale realistycznie nie tylko przez fantastyczną scenografię i charakteryzację bohaterów, ale także (chyba, takie miałam odczucie, jako laik) sam montaż i sposób kręcenia.
Choć gdzieś w tle dowiadujemy się o kolejnych zbrodniach Bundy’ego, jednak osią filmu pozostaje trudna i niebywale toksyczna miłość (czy miłość na pewno?) Teda i jego wieloletniej partnerki Elizabeth Kloepfer (w tej roli zachwycająca Lily Collins). Kiedy jakakolwiek relacja oparta jest od początku na kłamstwie, nie może być mowy o jej powodzeniu. Co jednak, kiedy na tak fatalnym, powiedziałabym nawet, „anty-fundamencie” wyrośnie nagle coś rzeczywiście pięknego i – wydawałoby się – wartościowego? Jak żyć ze świadomością, że wszystko, co nas przez dłuższy czas budowało, nie było prawdziwe? Należy oczywiście zaznaczyć, że relacja ta była oparta na kłamstwie tylko jednej ze stron. Elizabeth Kloepfer – ciepła, wspaniała, ale też troszkę zagubiona młodziutka kobieta z malutkim dzieckiem – kiedy poznała Teda Bundy’ego, wpadła po uszy. Stanął przed nią mężczyzna pod każdym względem idealny: szarmancki, delikatny, pełen szacunku, wpatrzony w nią i zachwycony tym, co widzi, bez reszty. To nie była bestia, opisywana później w prasie jako jeden z najgroźniejszych przestępców swoich czasów, tylko wrażliwy, fantastyczny chłopak, o którym nawet nie śmiała marzyć. Nie był to też przelotny romans. Bardzo szybko zrozumiała, że ma w Tedzie przyjaciela, partnera, wsparcie, doskonałego i ujmującego opiekuna dla swojego dziecka. Tym trudniej było się jej zmierzyć z drugą stroną jego osobowości, o której nie miała pojęcia i która była całkowitym zaprzeczeniem tego, czym zdawał się dotychczas być.
Film doskonale ukazuje jak toksyczność jednej osoby wpływa na życia wszystkich ludzi dookoła, jak wiele krzywdy potrafi wyrządzić; i w przypadku Teda Bundy’ego, abstrahując już nawet od samych ofiar i ich rodzin, bo to przecież zupełnie oczywiste.
„Podły, okrutny, zły” to nieprzewidywalny, trzymający w napięciu, a równocześnie bardzo poetycki i artystyczny obraz wart obejrzenia (polecam zobaczenie napisów do samego końca)!

ZWIASTUN:

manNi „Schizotymik”

fot. Nika Zamięcka

Przepraszam za dłuższą przerwę w pisaniu. Była spowodowana wieloma różnymi czynNikami. Dziś, w swoje imieniny, wracam. Odważyłam się w końcu pokazać swoim Czytelnikom moją ostatnią, już niemal dziewięcioletnią płytę „Schizotymik”.

fot. Marianna Patkowska

Spośród wszystkich moich czterech płyt „Schizotymik”, jako moje ostatnie dziecko, jest mi zdecydowanie najbliższy. Choć jestem w tej chwili na jeszcze inNych muzycznych obszarach, pracując już zupełnie samodzielnie (bez realizatora dźwięku) nad płytą kolejną, ciągle mam pewną słabość do tamtego swojego myślenia o dźwiękach, rytmach i kompozycji całości.
„Schizotymika” nagrywałam najdłużej, bo aż siedem miesięcy ze znakomitym realizatorem dźwięku, Pawłem Szalińskim w Studiu S7 Polskiego Radia, w warunkach, które już raz poznałam (przy pracy nad poprzednią płytą), i w których doskonale się odnalazłam. Oprócz akompaniamentów wokalnych, pojawiło się na niej dużo intrygujących dźwięków, które przez dwa lata zbierałam, nagrywając na cudowny rejestrator dźwięku Zoom H4, który ochrzciłam Dobrym Uchem. Odwiedziliśmy razem i tętniącą życiem drukarnię („Język to ruch”), i metalicznie brzmiącą kuźnię („Ten stan”) i całą masę dolin, nagrywając w nich przeróżne potoki („Potokiem słów”).

fot. Marianna Patkowska

Ta płyta wymagała ode mnie zdecydowanie największych nakładów czasu i pracy i prawdopodobnie nie powstałaby ze względów finansowych nigdy, gdyby nie ogromne wsparcie w postaci w pewnym momencie darmowego studia od dyrektora Teatru Polskiego Radia Janusza Kukuły.
Bardzo jestem mu za nie wdzięczna.

Spis utworów:

fot. Marianna Patkowska
  1. Ten stan 0′04″
  2. Potokiem słów 1′16″
  3. Hmm…nN 3′46″
  4. Język to ruch 6′14″
  5. manNifest 8′15″
  6. Czego chcę 11′20″
  7. Kołysanka dla S. 13′42″
  8. Pokolenie JP 16′43″
  9. Mur 19′16″
  10. z-nNi 22′30″
  11. Właściwy kierunek 24′06″

CIEKAWOSTKI:

  • Piosenka „Czego chcę” jest na głos, fortepian i… lampę w kuchni! Dźwięk rozedrganego dzyndzla biurkowej lampki, która stoi u nas w warszawskim mieszkaniu na kuchenNym blacie, zainspirował mnie do jej napisania. Z kolei mojego realizatora dźwięku sama piosenka zainspirowała do zrobienia z fortepianu, na którym zagrałam akompaniament… gitary elektrycznej. Nadal nie wiem jak tego dokonał, ale o to mi chodziło!
  • „Kołysankę dla S.” napisałam na specjalne zamówienie mojego mentora, przyjaciela oraz niewyczerpanego źródła moich największych artystycznych inspiracji – Krzysztofa Szwajgiera. Znając moje podejście – sceptyczne, eufemistycznie rzecz ujmując – do kołysanek w ogóle, powiedział mi pewnego razu: „to w takim razie zamawiam u ciebie kołysankę!”. Pomyślałam, że to szaleństwo, więc… napisałam kołysankę tak naprawdę dosyć na przekór. Głównie, żeby mu udowodnić, że nie ma racji, twierdząc, że umiałabym to zrobić. Nagrywałam na Zoomie H4, siedząc pod kaloryferem w pokoju z fortepianem, więc w warunkach wprost przeciwnych do sterylnego dźwiękowo studia. Jednak coś z klimatu tej piosenki chciałam później umieścić też na płycie. Nieoceniony Paweł Szaliński uratował sytuację, podkładając pod całość trzaski starej winylowej płyty i właściwie nie robiąc nic już więcej.
  • Na okładce płyty przy piosence „Pokolenie JP” widnieje odnośnik: „w piosence wykorzystałam fragment audycji radiowej Józefa Patkowskiego z 1961 roku”. Tak naprawdę oprócz wstępu i zakończenia, które rzeczywiście są wiernym cytatem z audycji taty (w której pokazywał różne możliwości przekształcania głosu na potrzeby słuchowisk radiowych), postanowiłam zrobić też sample z jego głosu. Tym sposobem akompaniamentem jest tylko on.
  • Zamykająca płytę piosenka „Właściwy kierunek” powstała jako pierwsza i była pewnego rodzaju hołdem oddanym wyspie Thassos. Po niej następuje rodzaj bridge’u prowadzącego do ukrytego utworu – „Na ziemi”. Jest to moja aranżacja najbardziej znielubianej przeze mnie muzycznie kolędy, której tekst jednak wydaje mi się, w dobie ciągłych wojen, niesłychanie aktualny, ważny i jakoś mocno odrębny od swojego pierwotnego kontekstu.

„Green Book”

scenariusz: Brian Hayes Currie,
Peter Farrelly, Nick Vallelonga
reżyseria: Peter Farrelly
gatunek: dramat, komedia
produkcja: USA
rok powstania: 2018
pełny opis filmu wraz z obsadą

Na film „Green Book” trafiłam do kina w pewnym sensie trochę przypadkiem i choć wiedziałam oczywiście, że jest obsypany Oscarami (w kategoriach: najlepszy film, najlepszy scenariusz oryginalny i najlepszy aktor drugoplanowy), nie robiłam sobie specjalnych nadziei. Chciałam po prostu miło spędzić czas na filmie, który na pewno nie będzie słaby.
Po kilku pierwszych scenach „Green Book” ujął mnie zupełnie swoim urokiem, ogromną dawką doskonałego poczucia humoru, wybitną grą aktorską (rewelacyjny, nagrodzony Oscarem Mahershala Ali, ale też fantastyczny, nominowany do Oscara Viggo Mortensen) oraz klimatem. Historia, którą opowiada jest oparta na faktach. Tony „Wara” Vallelonga, cwaniaczek z Bronksu włoskiego pochodzenia (w tej roli Viggo Mortensen), zostaje chwilowo bezrobotny (w klubie, w którym dotychczas pracował, trwa remont) i szuka jakiejś fuchy. Nagle nadarza się okazja zarobienia w stosunkowo niedługim czasie dużych pieniędzy – wybitny pianista z wyższych sfer, czarnoskóry dr Don Shirley (Mahershala Ali) potrzebuje białego szofera, który wyruszyłby z nim na ośmiotygodniowe tournée przez Środkowy Zachód i Głębokie Południe Stanów Zjednoczonych, i zadbał o bezpieczeństwo muzyka podczas podróży. Warto tu wspomnieć, że rzecz dzieje się w latach 60. ubiegłego wieku i nawet najlepiej urodzony i wykształcony czarnoskóry w tamtych czasach, a zwłaszcza tych częściach Stanów był narażony na dużo więcej, eufemistycznie mówiąc, nieprzyjemności niż jakikolwiek biały człowiek.
Choć Tony ma pewne – wynikające raczej z braku ogłady, niż złego serca – rasistowskie naleciałości, jednak podchodzi do tej propozycji bardzo profesjonalnie: potrzebuje pieniędzy, a ta praca, jeśli się z niej dobrze wywiąże, może mu dać ich całkiem sporo.
Wspólna długa podróż dwóch tak skrajnie różnych mężczyzn, co łatwo przewidzieć, bardzo mocno wpływa na każdego z nich. Im bliżej poznajemy Tony’ego, tym bardziej rozumiemy, że pod płaszczykiem sympatycznego, cwanego prostaczka z niewyparzoną gębą o typowo włoskim, porywczym temperamencie, drzemie dobry, uczciwy, prostolinijny człowiek, posiadający mocny kręgosłup moralny. Tony jest w jakimś sensie nieoszlifowanym diamentem. Równocześnie wspaniale wykształcony, posiadający imponujący zasób słów i wiedzę niemal z każdej dziedziny, znający języki obce, a do tego niewiarygodnie utalentowany dr Don Shirley do końca filmu pozostaje właściwie zagadką. Owszem, poznajemy go trochę, zaczynamy bardziej rozumieć jego sztywność i tragiczność jego bardzo zagubionej postaci, ale nie do końca.
Tytułowy „Green Book”  to przewodnik po hotelach dla czarnoskórych w podróży, który wyznaczał bohaterom przystanki w drodze na poszczególne koncerty. Choć segregacja rasowa wydaje się w dzisiejszych czasach na szczęście czymś nieprawdopodobnym (i w pewnym momencie stała się też nieprawdopodobna dla niezwykle zdroworozsądkowego Tony’ego), pozostaje jednak niechlubną kartą w historii ludzkości.
Film stawia w moim odczuciu pytanie czym tak naprawdę jest rasizm. Czy niewybrednym żartem lub nieprzemyślanym gestem wobec osób, z którymi nie ma się właściwie prawie wcale do czynienia, czy może hołdowaniem haniebnej tradycji (i tym samym podtrzymywanie jej), która – przy całym szacunku i uznaniu talentu osoby czarnoskórej – każe nam odmówić jej pobytu w restauracji, skorzystania z przymierzalni w sklepie, czy nawet z toalety, której używają biali? No i czy tak naprawdę można oceniać tę  haniebną tradycję z perspektywy dzisiejszych, zupełnie innych, czasów?
Na pewno ciężko mówić o ranach, a stosunek osób białych do przedstawicieli innych ras jest taką raną i uwłacza białym ludziom. Z jednej strony nie bardzo wierzę w odpowiedzialność zbiorową, a z drugiej, tak, poczułam się też trochę winna bestialstwa, jakiego dopuściła się moja rasa. Jednak wiem, że tylko mówienie o ranach, może je oczyścić.
Prawdziwy Tony Vallelonga – pierwowzór tego filmowego (współscenarzystą był zresztą jego syn, Nick Vallelonga) – zaprzyjaźnił się z Donem Shirley’em i dożyli późnej starości i zdecydowanie lepszych czasów, umierając obydwaj w 2013 roku, w odstępie zaledwie trzech miesięcy od siebie.
Bardzo gorąco polecam ten film!

ZWIASTUN:

Biuro Podróży Olimp oczami nNi

W tym roku po raz pierwszy od lat pięciu (kiedy zmieniłam pracę na etatową) przyszło mi planować wakacje w… porze wakacyjnej! Niezwykle szczęśliwa, mając na uwadze także kilkudniowy postój w drodze w obydwie strony w Salonikach, zabrałam się za sprawdzanie oferty Biura Podróży Olimp, z którym jeździłam na wyspę od zawsze właściwie, kupienie wczasów w odpowiadającym mi terminie, a potem dostosowanie do tego lotów z Polski i noclegów w Salonikach. Szczęście w nieszczęściu, że nie zdążyłam ani kupić biletów samolotowych (czekając na lepsze ceny), ani zarezerwować hotelu, bo niedługo po wykupieniu wycieczki, przyszedł do mnie od Biura Olimp mail takiej oto, wstrząsającej treści:

Po ponad 20 latach działalności, z uwagi na pogarszającą się sytuację finansową, spadające od kilku lat obroty i coraz mniejszą sprzedaż naszych wyjazdów, zmuszeni byliśmy do podjęcia najtrudniejszej w naszych życiach decyzji. Wielu naszych klientów znaliśmy osobiście, wspólnie odwiedziliśmy różne zakątki Europy, nasza wspólna miłość do podróży, gór i morza sprawiła że biuro to było dla nas czymś dużo więcej niż tylko miejscem pracy. Zrobiliśmy, co tylko było w naszej mocy, do ostatniej chwili prowadząc negocjacje i podejmując próby. Niestety mimo naszych starań, próby odnowienia kredytowania, pozyskania inwestora i wreszcie sprzedaży firmy niestety nie powiodły się, dlatego też zmuszeni jesteśmy do zakończenia działalności […].

– treść całości dostępna na stronie Biura Olimp

Ponieważ byłam jednym z wielu klientów, którzy zostali postawieni w takiej sytuacji (uiścili opłaty za wycieczkę, która nie dojdzie do skutku), spieszę uspokoić tych, którzy być może jeszcze czekają na odzyskanie swoich pieniędzy – po skontaktowaniu się z ubezpieczycielem (Biuro Olimp podało namiary w tym tekście) i wysłaniu mu potrzebnych dokumentów, po dokładnie miesiącu otrzymałam zwrot wszystkich poniesionych kosztów co do grosza. Jest to dla mnie jeszcze jeden dowód na to, że Biuro Olimp było bardzo solidną firmą, w każdej sytuacji dbającą o swoich klientów.

Jak już wielokrotnie pisałam na tym blogu, grecka wyspa Thassos odegrała w moim życiu ogromną rolę, a  wraz z nią, samoistnie odegrało ją także Biuro Podróży Olimp, dzięki któremu to miejsce odkryłam i które towarzyszyło mi w wielu ważnych momentach: przy bolesnych weryfikacjach znajomości z jednymi ludźmi, ale też przy rodzeniu się nowych przyjaźni i relacji z drugimi.
To z pilotami Biura Olimp spędziłam w autokarach w sumie ok. 360 godzin w podróży Warszawa – Skala Potamia, Skala Potamia – Warszawa (choć firma była krakowska, jednak dowoziła samochodami osobowymi ze wszystkich polskich miast), zachwycając się cudownymi widokami za oknem (zwłaszcza niewiarygodnie zieloną Słowacją i szeroko rozciągającą się, dziką Serbią).
To w końcu Biuro Podróży Olimp zapewniło mi na krótki czas pracę, kiedy na jeden turnus rozchorował się mający przyjechać z Polski rezydent, a ja akurat byłam na wyspie i – znając angielski, podstawy greckiego, większość tubylców, a przede wszystkim będąc autorką jedynego polskiego przewodnika po tym miejscu – od razu przyszłam (w swoich kolejnych greckich szpilkach) szefostwu do głowy. Dzięki temu niesamowitemu doświadczeniu poznałam brutalny świat rezydentów i greckich kontrahentów, wypełniony nieustającą walką o przeliczanych na pieniądze turystów. Świat przerażający, w gruncie rzeczy smutny i kompletnie mi obcy, jednak do Biura Olimp także w roli pracodawcy nie miałam najmniejszych zastrzeżeń; dostałam od nich opiekę, wsparcie i przede wszystkim terminowe dotrzymanie wszystkich umów.
Kiedy zmęczyło mnie już jeżdżenie autokarem (podróż w jedną stronę zajmowała prawie 30 godzin) i zaczęłam latać do Salonik, a stamtąd przemieszczać się samodzielnie na wyspę, w dalszym ciągu najbardziej opłacało mi się wykupić turnus na Thassos z Olimpem z dojazdem własnym, bo opłacony odpowiednio wcześniej, wychodził najtaniej spośród wszystkich innych możliwości, a w naprawdę niewysoką cenę wliczone było również doskonałe pełne wyżywienie (śniadanie i obiadokolacja).
Dodatkowo, w przeciwieństwie do innych biur podróży, Olimp oferował wczasy tylko w jednej miejscowości (Skala Potamii), za to… mojej ulubionej i obiektywnie też jednej z bardziej atrakcyjnych dla ludzi, którzy chcą odpocząć, mieć blisko do piaszczystej plaży (co nie w każdej części Thassos jest takie oczywiste), ale też możliwość zarówno długich spacerów po obłędnych gajach oliwnych, jak i uczestnictwa w życiu nocnym miasteczka (snack-bary, sklepy, tawerny, puby, kluby).
Ogłoszenie upadłości tego biura to dla mnie jak koniec pewnej, ważnej bardzo, epoki. Chciałabym gorąco podziękować Założycielom Olimpu za wszystkie piękne chwile, które niesłychanie mnie wzbogaciły i ukształtowały.

Jeśli kochasz Thassos,
podoba Ci się, jak piszę, i nie masz jeszcze
„Przewodnika po Thassos” mojego autorstwa,
zachęcam do zakupu:baner Przewodnika po Thassos

Bananagate oczami dzieci

obrazek znaleziony w sieci

Nie dawało mi spokoju wplątane w bananową aferę dziecko, które jakoby przeżyło traumę, patrząc na pracę Natalii LL, co miało być bezpośrednią przyczyną listu jego matki do Ministerstwa Kultury, w konsekwencji którego pracę zdecydowano się z Muzeum usunąć (notabene decyzję jednak zmieniono – ktoś, jak zwykle dopiero po fakcie, postanowił wybrać się po rozum do głowy).
Postanowiłam skorzystać z okazji i zrobić dziś małą sondę w podstawówce, w której uczę. W kilku klasach (dzieci miały od 9 do 12 lat) zadałam najpierw dwa pytania:

1. Czy ktoś z klasy, będąc kiedykolwiek w jakimkolwiek muzeum, poczuł się dziwnie albo nieswojo z powodu jakiegokolwiek dzieła sztuki?
2. Jeśli tak, to czy uważa, że muzeum powinno się tego właśnie dzieła pozbyć z takiego powodu?

Po otrzymaniu odpowiedzi, pokazałam im zdjęcie czterech (najgrzeczniejszych) kadrów “Sztuki konsumpcyjnej” Natalii LL i zapytałam o wrażenia. Potem dosłownie w dwóch zdaniach opisałam tę pracę i kulisy rozpętanej wokół niej burzy. Byłam ciekawa ich końcowego komentarza. Wyniki tej sondy mogą zaskoczyć tylko kogoś, kto o świecie dzieci nie ma zielonego pojęcia (czyli na przykład mnie jeszcze w sierpniu ubiegłego roku).
Otóż te dzieci, które były kiedykolwiek w muzeum, prawie zawsze natknęły się na pracę, która z tych czy innych powodów była dla nich niewygodna (na ogół chodziło o nagość, mówiły nie tylko o sztuce współczesnej, ale również o tej dawnej). Choć opisując sytuację, na ogół deklarowały, że wolałyby, by jej w muzeum nie było, jednak po zastanowieniu się, na drugie pytanie zgodnie odpowiadały, że

czyjeś preferencje nie są powodem do usunięcia pracy z muzeum.

Najstarsi uczniowie, których mam zaszczyt być wychowawczynią, pokusili się o bardzo mądre i dojrzałe sformułowania; jeden z nich stwierdził, że

nawet sztuka, która się nie podoba, przedstawia jakieś piękno,

a drugi powiedział, że

nie chciałby, żeby usunięto pracę, która go przeraziła i sprawiła, że poczuł się źle, ponieważ był jej ciekaw i poszedł na nią popatrzeć po raz drugi i wtedy dopiero odkrył w niej coś intrygującego, czego by nie poznał, gdyby ją od razu zdjęto.


Po zobaczeniu kadrów ze “Sztuki konsumpcyjnej”, klasy na ogół dzieliły się na dwie części, raczej nierówne. Jedna część uważała, że „ten jest zboczony, komu się to kojarzy” i to wszędzie była mniejszość, natomiast drugiej części „się kojarzyło”, a że są w wieku, w którym brzydzi ich jeszcze nawet całowanie, to raczej odebrały te obrazki negatywnie. W dalszym ciągu były jednak zgodne co do tego, że pracy nie powinno się usuwać z muzeum. Ktoś wpadł na pomysł, żeby

zebrać takie prace do jednego pokoju z napisem 18+ i nie wpuszczać tam dzieci po prostu.

– po prostu…


Podsumowując sondę, powiedziałam im, że nie ma nic złego w tym, że możemy się czasem po zobaczeniu jakiegoś dzieła czuć nieswojo. Że może to być z powodu zbyt dużej nagości, czy ukazania intymności, której się wstydzimy, albo też naszych przekonań religijnych. Chciałam im pokazać, że te emocje też są w porządku i wcale nie świadczą o człowieku źle. Że sztuka jest po to, żeby pobudzać do myślenia, prowokować, ale czasem też odpychać. Wszystko to było dla nich zdumiewająco łatwe do przyswojenia…

Republika bananowa

fot. Marianna Patkowska

W Muzeum Narodowym w Warszawie usunięto dwie stare jak świat prace:  „Pojawienie się Lou Salome” Katarzyny Kozyry oraz „Sztuka konsumpcyjna” Natalii LL. Powodem były zgorszenie i trauma, jaką rzekomo wywołały w  odwiedzających muzeum… dzieciach. Internet zawrzał, ruszyła masowa produkcja okolicznościowych memów, nastał szał fotografowania się z bananami (jak widać na załączonym zdjęciu – sama jemu, oczywiście nie bez przyjemności, uległam), bo nagle zakazana praca Natalii LL jest niesłychanie nośna, urokliwa i przede wszystkim większości ludzi znana. (Nie mam na myśli jedynie środowisk artystycznych, dla przeciętnie obytego człowieka znajomość tej pracy wpisuje się w wiedzę ogólną.) Wśród salw śmiechu, facepalmów i ogólnego solidaryzowania się z bananem, mam wrażenie, że trochę gubimy to, co ważne, a we mnie odezwał się właśnie – na ogół raczej drzemiący, ale jednak dyplomowany – kulturoznawca, więc chciałabym pozwolić mu przemówić. Z różnych powodów nie chcę tu pisać o twórczości Katarzyny Kozyry, jednak skupmy się już na tym bananie i „Sztuce konsumpcyjnej”. Przede wszystkim praca pochodzi z 1975 roku i wydawać by się mogło, że osoby, które za młodu już raz się tą pracą zgorszyły, nie będą na nią przyprowadzać dziś swoich dzieci i wnuków, a potem pisać skarg do Ministerstwa Kultury, by pracę z Muzeum usunąć (to niestety nie opis filmu Barei, lecz otaczającej nas – znowu – rzeczywistości). Z drugiej strony ci, którzy pracy nie znali, a do Muzeum trafili, są – z tej nieznajomości wniosek – laikami na artystycznej niwie i oczywiście bardzo im się chwali, że zechcieli ją poznać, a nawet przyjść z dziećmi, jednak rozpoczęcie zgłębiania historii sztuki współczesnej od oburzenia i pisania donosów na nią jawi mi się jak szczyt tupetu, zważywszy na rozmiary tego, co mają jeszcze do nadrobienia.
W całym tym zamieszaniu dość łatwo spotkać w internetowych dyskusjach kpiny z tych, którym „się wszystko kojarzy, bo przecież jedzenie banana to tylko jedzenie banana”. I to też mnie dosyć niepokoi, bo od lat zarówno w pornografii jak i sztuce wszelkie przedmioty czy pokarmy mające kształt falliczny symbolizują penisa właśnie i nie można im odmówić erotycznych konotacji. Niezauważanie tego jest nie tyle niewinnością, lecz jakąś kodowo-kulturową ignorancją. No a pomysł, by odrzucić jakąkolwiek sztukę z góry tylko dlatego, że dotyka ludzkiej erotyki jest z jednej strony kuriozalny, a z drugiej zmusza do głębokiej refleksji nad naszą kondycją.
Praca Natalii LL ukazuje kobiety konsumujące nie tylko banany, ale też parówki, kiełbasę czy kisiel, które robią to w sposób bardzo dwuznaczny (żeby nie powiedzieć, że jednoznaczny). A każda sztuka ma to do siebie, że jest wielowymiarowa i pozostawia odbiorcy pole do interpretacji. Najrozsądniej zacząć oczywiście od samego tytułu pracy, potem warto (choć nie jest to kluczowe dla zrozumienia dzieła) zapoznać się z wizją samego autora (polecam gorąco wysłuchanie słów Natalii LL), a potem najlepiej przefiltrować sztukę, z którą się obcuje przez własną wrażliwość, estetykę, doświadczenia, potrzeby. Może się okazać, że dana praca będzie dla nas nie do przyjęcia z miliona różnych powodów. Może się okazać, że trafi do nas tylko dlatego, że znaleźliśmy ją (albo ona nas) po prostu w odpowiedniej czasoprzestrzeni. Rolą sztuki jest pobudzanie do myślenia, poruszanie, otwieranie, inspirowanie. W ten sposób patrząc, zawsze coś zyskujemy, ocierając się o sztukę, nawet tę, która nie jest nam bliska.
Jeśli jest coś silniejszego i większego od nas, jest tym przyroda i sztuka właśnie. Dlatego przestaje mnie śmieszyć niewiedza czy kolejna kompromitacja wysoko postawionych jednostek, bo z tym od kilku już lat, jako naród, stykamy się codziennie. Wierzę, że wymagająca i uznana sztuka jest pomostem między beznadzieją i umysłową pustką a świadomością i płynącą z niej mocą (również tego, czego się nie lubi). Co tyczy się także całych społeczeństw. Perspektywa powrotu cenzury w sztuce przeraża.

P.S. A na deser łączę piosenkę, którą uwielbiałam w dzieciństwie – puszczał mi ją często tata, jeszcze na płycie winylowej! 🍌🍌🍌

P.S. 2 Polecam swój następny wpis „Bananagate oczami dzieci”.