Tag: Katarzyna Nosowska

Od najmłodszych lat powraca do mnie wciąż to samo natrętne pytanie:

Jak jest?

Pytanie skażone pychą. Od początku nie umiem pogodzić się z tym, że nigdy nie poznam na nie odpowiedzi. Wszystko się bezustanNie zmienia. Żyjemy na planecie, która jest w ciągłym ruchu. Co prawda kręci się wokół własnej tylko osi, ale jednak. To nie może pozostawać bez znaczenia. W każdej sekundzie czas teraźniejszy staje się przeszłym. Otaczający nas ludzie się zmieniają; i w nich samych dokonują się zmiany, i zamieniają się miejscami z tymi, z którymi w danym momencie bardziej nam po drodze. My sami weryfikujemy swoje przekonania pod wpływem nowych doświadczeń. W pewnym momencie otrzepujemy się z tych, w które nas ubrano w rodzinnym domu, a potem zakładamy takie, w których nam rzeczywiście wygodnie. Czasami tego nie potrafimy, więc męczymy się w przyciasnych wdziankach, męcząc – przez dotkliwy dyskomfort własny – przy okazji też innych naokoło. Najczęściej wtedy znowu pozwalamy się ubierać innym: grupie rówieśniczej, wszelkiego typu przywódcom, przyjaciołom lub partnerom. Czasem idziemy na terapię, żeby odkryć, że część naszego światopoglądu da się farmakologicznie i terapeutycznie uleczyć. Najczęściej nabieramy wtedy pokory, łagodności i wyrozumiałości, co jest przejawem psychicznego zdrowienia. Kiedy indziej zakładamy zbroję ograniczającą nam widzenie prawd innych od naszej. Czujemy się wtedy z tym monopolem na Prawdę zdrowi, a w rzeczywistości zasilamy tylko potężne szeregi osób niezdiagnozowanych.
Dziś rozumiem, że moja obsesyjna potrzeba zrozumienia jak jest wynika ze specyficznych potrzeb mojego ADHD-owego mózgu. Chcę się odnaleźć w chaosie, którego nie rozumiem, wiedząc równocześnie, że zbyt długo nie wytrzymam braku chaosu. Dostałam w ostatnim czasie kilka potężnych ciosów od życia. Nie ukrywam, że wynik wyborów prezydenckim był dla mnie kolejnym. Piszę dziś bardziej niż kiedykolwiek zawiedziona i skołowana nowym porządkiem, którego coraz bardziej chyba, mimo wszystko, nie rozumiem, choć od początku byłam jego najgorętszym orędownikiem.

Córka przyszłości

Choć jako zakochana w Jeremim Przyborze nastolatka znałam na pamięć wszystkie piosenki z „Kabaretu Starszych Panów”; choć regularnie przygotowywałam proszone kolacje, prezentując swoje kulinarne umiejętności. Choć potem – w sukniach do łydki i zgrabnych klasycznych szpilkach – zabawiałam gości swoim krótkim koncertem, podczas którego śpiewałam, akompaniując sobie na fortepianie, własne piosenki, nigdy nie rozumiałam stwierdzenia na swój temat, które często w takich momentach słyszałam, mianowicie, że „urodziłam się w niewłaściwych czasach – zbyt późno”. Znaczy diagnoza w jakimś sensie była słuszna, bo rzeczywiście urodziłam się w niewłaściwych czasach, ale właśnie zbyt wcześnie. Wiedziałam, że gdzieś w środku jestem córką przyszłości. Poza tym byłam przede wszystkim córką Patkowskiego, a on również całym sobą reprezentował nie tylko to, co współczesne, ale też przyszłe. Historia jest znakomita, by z niej czerpać oraz wyciągać wnioski, ale na pewno szkodliwa, jeśli próbujemy się w niej zadomowić. Możemy zachwycać się modą minionych epok i nadal się nią bawić. Możemy słuchać dawnych piosenek, czytać powstałe kiedyś teksty, ale mamy niebywałe szczęście, że nie musimy już tego robić w oparach papierosowego dymu i absurdalnych przekonań na temat dzieci, zwierząt oraz roli kobiet (o osobach nieheteronormatywnych nawet nie wspominając).
Urodziłam się w połowie lat osiemdziesiątych. Żyłam w otwartym dla artystów domu, ale równocześnie też narzuconym z jednej strony katolickim reżimie, który nas, jako społeczeństwo, straszliwie pokiereszował. Choć, jak każde skutecznie zindoktrynowane dziecko, wierzyłam żarliwie, nie potrafiłam pojąć, czemu innym katolikom tak zależy na tym, żeby Muzułmanin, Żyd, Buddysta czy jakikolwiek wyznawca innej niż nasza religii, nie mógł mieć po śmierci po prostu tego, w co wierzy. Z pewną taką wyższością stwierdzano, że każdy ma prawo wierzyć w co chce, ale po śmierci okaże się, że „to my mamy rację”. Przecież tak naprawdę nikt z nas tego nie wie. Smuciło mnie to. Chciałam, by po mojej śmierci spotkało mnie to, w co wierzę równie mocno, jak tego, by inni religijni wyznawcy mogli doświadczyć po własnej śmierci tego samego. Nie rozumiałam zaciętości w narzucaniu naszej idei innym.
Byłam dzieckiem pragnącym przyszłości. Czułam się bardzo odosobniona w poglądach, które nie wydawały mi się przełomowe, a raczej oczywiste i logiczne. Pewnie, gdyby tata był bardziej obecny w moim życiu (dużo pracował i podróżował, do tego chorował na CHAD, który potrafił go na długi czas całkowicie wyłączyć z życia domu), czułabym wsparcie. Często powtarzam tu na blogu, że nie znoszę lat 90., na które przypadło moje dzieciństwo i wczesna młodość. Wyparłam z pamięci prawie wszystko, co się wtedy wydarzyło.
Dziś, w trzeciej dekadzie XXI wieku, w czterdziestej wiośnie swojego życia, funkcjonuję w całkowicie odmiennej rzeczywistości. Dzieci i zwierzęta odzyskały swoje prawa (czy też raczej są w trakcie ich odzyskiwania). Kobiety są słyszalne, osoby nieheteronormatywne tworzą dużą i silną społeczność. Zaczynamy nazywać przemoc po imieniu, dystansujemy się od wszelkich prawd objawionych, masowo odchodzimy od kościoła. Dzieją się naprawdę dobre rzeczy. Wszystko to progres, który mamy okazję obserwować na własne oczy – wydarza się znacznie szybciej niż kiedykolwiek w historii. Zwolennicy starego porządku załamują ręce, a ja czuję, że wreszcie, po latach cierpień nastały w końcu czasy, o których marzyłam. Niestety równocześnie okazuje się, że nie zmierzamy wcale w dobrą stronę, bo niepogodzona z rozwojem część populacji zapiera się rękami i nogami, wierząc, że można wrócić do tego, co było. Problem w tym, że nie można, a odbudowywanie starego porządku w nowych realiach to przepis na katastrofę. Widoczna radykalizacja tak wielu krajów, której punktem kulminacyjnym będzie prawdopodobnie kolejna wojna światowa, jest na to najlepszym dowodem. Reasumując i parafrazując Piłsudskiego równocześnie, czasy wspaniałe, tylko ludzie…

Rozwój (pseudo)nauki

Pamiętam, że od wczesnych lat dziecięcych było dla mnie jasne, że biblijne opisy stworzenia świata są metaforą, której nie da się traktować literalnie. Stąd mój szok, kiedy dowiedziałam się o ludziach, którzy zarówno Teorię Wielkiego Wybuchu, jak i darwinizm kwestionują, bo im one… kolidują z wiarą. Od zawsze wiedziałam też, że istnieją kobiety, mężczyźni oraz osoby transpłciowe, czyli takie, które zostały uwięzione w ciele człowieka płci przeciwnej. Współczułam im. Mogłam się tylko domyślać, że to bardzo trudne położenie. Hermafrodytyzm był dla mnie pojęciem zrozumiałym tylko ogólnie, za to przedziwny miks kiepskiego poziomu biologii w mojej muzycznej podstawówce i narzuconej religijności, pozwalał mi wierzyć w dzieworództwo Matki Boskiej. Innymi słowy, Maryja Zawsze Dziewica jako matka niebędąca mszycą ani rozwielitką, wydawała mi się całkiem prawdopodobna. I tak jak wyrosłam z wiary w Aniołka (który przynosił u nas na Gwiazdkę prezenty), tak z wstydliwą wiarą w dzieworództwo u ssaków przetrwałam do zaawansowanej dorosłości. I nie śmiejcie się ze mnie zbyt głośno, bo jeśli głębiej pogrzebać, każdy z nas choć jednego istotnego faktu nie zna dużo dłużej, niż powinien.
Można – co naganne i wielce kompromitujące – tkwić we własnej niewiedzy, jednak przeraziło mnie globalne zjawisko cofania się z punktu, w którym osiągnęliśmy już jakąś wiedzę przekazywaną w każdej, nawet najgorszej/muzycznej szkole. I tak oto w XXI wieku spotykamy się z wysypem płaskoziemców i antyszczepionkowców, który nie wiem nawet, jak skomentować. U podłoża leży zawsze ignorancja wobec zdobyczy nauki, wobec wcześniejszego rozwoju. Równolegle dzieje się też coś przedziwnego z dosyć – jak do niedawna myślałam – powszechną wiedzą na temat płci. Kiedy internet zaczęły obiegać przeróżne histeryczne narracje o transpłciowości, zaczęłam się zastanawiać, czy przypadkiem nie zdobyliśmy już wiedzy na ten temat jakieś co najmniej trzydzieści parę lat temu, bo mniej więcej wtedy właśnie dowiadywałam się o tym, jako o czymś, co się zdarza, choć rzadko. Dziś sama znam takie osoby i zaczynam rozumieć, że zjawisko to wcale aż tak rzadkie nie jest, jednak coraz mocniejsza społeczna transfobia i brak dopasowania procedur do rzeczywistości bardzo niestety utrudnia życie transseksualnym Polakom. (W tym miejscu gorąco polecam przejmującą i otwierającą oczy książkę Piotra Jaconia „Wiktoria. Transpłciowość to nie wszystko”.) Ponieważ zaczyna się też mówić o niebinarności, nagle doszliśmy do punktu, w którym zasadne wydaje się wielu osobom postawienie pytania:

Ile jest płci?

Oto ewolucyjnie doszliśmy do miejsca, w którym jedna grupa uważa, że:

• są dwie płcie (albo też „pucie”, jak mawia najsłynniejszy polski alfons): męska i żeńska, a wszystko co to ani męskie, ani żeńskie, a bardziej nie wiadomo jakie, to „wynaturzenie i zbrodnia przeciw [tu ich ulubiony argument] – BIOLOGII”.

Druga zaś ma po swojej stronie naukę, ale kompletnie nie potrafi jasno i spójnie wytłumaczyć swojego stanowiska, szastając najgorszym chyba w takiej dyskusji argumentem – płachtą na byka dla tej pierwszej grupy, mianowicie, że:

• jestem tym, jako co się identyfikuję

Kompletnie nie rozumiem, skąd wzięło się pytanie o liczbę płci, bo przecież fakt bycia transseksualną kobietą czy transseksualnym mężczyzną nie wpływa na liczbę dwa. Jeśli ktoś jest niebinarny, a co za tym idzie, nie czuje się ani kobietą, ani mężczyzną, albo czuje w sobie pewną płynność między jedną a drugą płcią, również nie rozmnaża to w jakiś magiczny sposób liczby płci. Dziś wiemy, że płeć to spektrum. Po jednej stronie jest jedna płeć, po drugiej druga, gdzieś pośrodku mamy niebinarność. Stąd niektórzy mężczyźni są w jakimś sensie bardziej męscy od innych, a niektóre kobiety mniej czy też bardziej kobiece od innych. A wszystko to jest mocno niejednoznaczne, bo płeć to również konstrukt kulturowy i bardzo trudno zdefiniować kobiecość i męskość przez pryzmat samej tylko biologii. Plus, czy uznamy transpłciowe kobiety i transpłciowych mężczyzn za przedstawicieli płci żeńskiej i męskiej, czy też będziemy woleli definiować ich przez ich transpłciowość, to nadal niewiele to zmienia w kwestii liczby płci. Nie umiem pojąć, jakim cudem przejście z przekonania, że jest tylko białe i czarne do wiedzy, że jest z jednej strony białe, z drugiej czarne, a pośrodku istnieją jeszcze różne natężenia tych kolorów, okazało się kontrowersyjne i tak trudne do przyjęcia dla tylu osób.

Kwestię płci biologicznej i psychicznej znakomicie wyjaśnia na swoim kanale Człowiek Absurdalny. Polecam.

U podstaw transfobii, homofobii, kompletnego niezrozumienia ciałopozytywności czy feminizmu stoi gigantyczny lęk przed odwróceniem znanego nam porządku. Nieważne, jak zły by nie był, znamy go, oswoiliśmy się z nim. Jesteśmy społeczeństwem DDA. Wolimy patologiczny, ale przez swoją paradoksalną przewidywalność bezpieczny dom niż zdrowy, ale kompletnie nam nieznany. Boimy się. Stąd tak ważna jest edukacja, bo puszczone samopas wyobrażenia na temat LGBTQ+, feministycznych postulatów czy też uchodźców mogą być naprawdę przerażające, ogromnie krzywdzące i tragiczne w skutkach. Ale o ile – choć sama potrzebuję rozwoju i zmian – jestem w stanie podłoże takiego lęku zrozumieć, o tyle nie mam pojęcia, w czym zawiniła ludziom obecna wiedza o szczepionkach i ich modyfikacjach czy kulistość Ziemi.

Głupi ten, co głupio robi?

Po wyborach prezydenckich poczułam ogromny żal i bunt, bo miałam wrażenie, że dostaję ciosy z każdej strony. Z jednej – dlatego, że uświadomiłam sobie, że żyję w kraju, w którym połowa obywateli lubi być na państwowych wiecach obszczekiwana przez prymitywne naziolstwo. Z kolei z drugiej – dlatego, że odmówiono mi prawa do przeżycia wkurwu na swoich własnych zasadach. Nagle podzieliliśmy się na dwa obozy:

• zadowolonych z wyniku wyborów
• niezadowolonych, bo widzących nieco trzeźwiej tego wyniku konsekwencje,

a ja obrywałam równocześnie od członków każdego z nich. Nagle oddano jakąś gigantyczną sprawczość politykom, twierdząc, że „dajemy się im podzielić”, zamiast przyjąć na klatę, że są między nami tak gigantyczne różnice, że być może nigdy nie uda się nam ich pogodzić. Tego nie wyczarował w politycznym kotle Tusk z Kaczyńskim – sytuacja polityczna pozwoliła nam zobaczyć, na czym stoimy. A to jest absolutnie przerażające. Bolały mnie pacyfistyczne nawoływania, żeby „nie gardzić połową obywateli własnego kraju” i wynurzenia, że „wszystkiemu winni są ci, którzy przez lata nie zauważali potrzeb ludzi niewyedukowanych”. Nagle szambo wybiło, skala hejtu w internecie przerosła najśmielsze oczekiwania. Jedni wyzywali drugich od „ciemnoty”, drudzy pierwszych od „elyt”. Zupełnie, jak by wszyscy nagle zapomnieli, w jaki sposób tworzy się każdy system totalitarny i jaką rolę pełnią w nim ludzie wykształceni, a jaką niewykształceni. Ta obserwacja nie ma nic wspólnego z tezą, kto jest lepszy czy bardziej wartościowy. O najgorszym sposobie myślenia, czyli symetryzmie, nawet nie wspomnę, bo już mnie nosi.
Kiedy w momencie krytycznym poczułam chęć niesprawiedliwego (oczywiście!) generalizowania i wyrażenia frustracji oraz pogardy dla takiego wyboru… nagle przybyli jacyś samozwańczy mistrzowie Zen, zabraniający mówienia tego, co czuję i myślę. Całe życie starałam się formułować swoje myśli w sposób, który możliwie jak najmniej zrani odbiorców moich komunikatów. Nie zawsze się udawało, ale naprawdę umiem w delikatność. Próbowałam używać argumentów merytorycznych, historycznych. Z takim nastawieniem napisałam „List do Artystów – sympatyków partii obecnie rządzącej”. Po odpowiedzi, którą dostałam prywatnie od znajomej kompozytorki, zrozumiałam niezwykle dosadnie przekaz świetnego tekstu Jerzego Sosnowskiego „Nie z każdym…” . Jeśli zapraszasz kogoś do dialogu, a w odpowiedzi dostajesz upławy z oczadziałego mózgu (łącznie z sugestią, że trudnisz się prostytucją, gdyż komuś się to logicznie spina z przynależnością do Strajku Kobiet), to naprawdę szkoda tracić energię na rozmowę, która nie będzie produktywna, a nas samych pociągnie na dno. Po wyborach poczułam, jak wielkim błędem była ta „delikatność”, ta „troska o uczucia myślących inaczej niż ja”. Trzeba było mówić dosadniej i częściej, że ludzie pierdolą jak potłuczeni i że jest to niebezpieczne dla nas wszystkich. Bo te słowa nie dość, że ciałem się stały, to jeszcze w dodatku ciałem w żonobijce.
W przeciwieństwie jednak do mamy Forresta Gumpa, nie uważam, że:

głupi ten, co głupio robi.

Oddzielam wybory od dokonujących ich ludzi. Mogę, jak mam czas i potrzebę, zrozumieć, skąd biorą się złe (również moje). W przypadku tych prezydenckich, biorą się ze ślepego przywiązania do tradycji, z lęku, o którym pisałam wyżej, niewystarczającej wiedzy, braku umiejętności myślenia szerzej i bardziej perspektywicznie. Jednak nie oznacza to automatycznie, że ludzie, którzy dokonują wyborów złych, głupich i niebezpiecznych, sami są źli, głupi i niebezpieczni. I kiedy próbowałam o tym pisać w mediach społecznościowych, że jednak statystycznie takiego prezydenta wybrali nam w większości niewykształceni, zmanipulowani pisowskimi mediami mieszkańcy wsi, spotykałam się z argumentem, że obrażam polską wieś. Cóż jest obraźliwego w powoływaniu się na statystyki? Brak edukacji skutkuje mniejszą wiedzą. To fakt. Są oczywiście wyjątki, ale też ci, którzy nie mając matury lub/i studiów wyższych wyedukowali się sami, sporo czytając, nie należą do niewyedukowanej grupy, o której mówię. Kiedyś byłam w swoim środowisku najsłabiej wykształcona, bo większość moich znajomych miała doktoraty. Dziś w niektórych środowiskach mam wrażenie, że lepiej przemilczeć swojego magistra nie dlatego, że obciachem jest zakończyć na nim edukację, ale żeby przypadkiem nie zostać odebraną jak ta, co zadziera nosa. Plebejskość zaczęła bardzo odczuwalnie wypierać elitarność.
Przykro byłoby po tylu latach patrzenia w przyszłość dojść do konkluzji wszystkich starców, mianowicie, że za moich czasów było lepiej, ale z całą pewnością wyczuwalna kiedyś niepewność osób niewykształconych, ich ogromna ambicja by równać wyżej i duża pokora dawała więcej benefitów całemu społeczeństwu niż powszechna dziś prostacka i bezczelna ignorancja, w starciu z którą każdy głos rozsądku będzie brzmiał jak niezrozumiały bełkot wykształciuchów.

Hejt, prawda czy może troska?

W moim dzieciństwie społeczeństwo zakochało się w wybitnym polskim aktorze Karolu Wojtyle, który – o ironio! – powtarzał swojej widowni jak mantrę, że prawda ich wyzwoli. Moich bliskich wyzwalała najbardziej, kiedy spieszyli mi donieść, że jestem gruba, mam krzywe nogi, powinnam zostać piosenkarką, bo głupia już jestem czy że jestem ich życiową porażką. Mnie co prawda nie wyzwoliła, ale za to wyzerowała mi poczucie wartości. Stałam się łatwiej sterowalna. Do czasu.
Dzisiaj, o czym pisałam wyżej, mamy w internecie do czynienia z hejtem na niebywałą skalę i niemal za każdym razem, kiedy pojawia się gdzieś dyskusja o języku bez przemocy, o tym, że po drugiej stronie są żywi ludzie, że hejtem można zniszczyć człowieka, znajdziemy komentarze o rzekomym „zamachu na wolność słowa”. Co tu się tak naprawdę wydarza? Znów pojawia się strach o zburzenie dawnego, znanego już porządku. Hejt przecież istniał na długo przed internetem i przybierał przeróżne postacie. Najczęściej chamskie, przekraczające granice komentarze owinięte były w bawełnianą powłokę:

• prawdy mówionej między oczy, bezkompromisowej szczerości – czyli w sumie czegoś pozytywnego
• szczerej i głębokiej troski, że „jeśli ja ci tego nie powiem, nikt ci tego nie powie, a to przecież dla twojego dobra” – czegoś jeszcze bardziej pozytywnego

Dzisiejsza wrażliwość na te kwestie granicząca czasem wręcz z przewrażliwieniem, jest czymś w gruncie rzeczy pozytywnym. Oczywiście drugą stroną medalu jest wkładanie każdej nieprzychylnej opinii do jednego wora z hejterskimi komentarzami. Bo czym innym jest nagonka na celebrytkę, która majstrowała przy swojej twarzy (czego byśmy na ten temat nie myśleli, to jej wybór, jej twarz i jej emocje, kiedy będzie nasze wynurzenia czytać), a czym innym poczynienie ogólnych na ten temat obserwacji. Uważam, że inwazyjne i coraz częściej spotykane zabiegi estetyczne oraz operacje plastyczne w momencie, kiedy twarz nie uległa wcześniej wypadkowi lub coś się w niej, np. pod wpływem jakichkolwiek problemów ze zdrowiem, nie zmieniło są tematem, który warto na spokojnie podjąć. Bez histerycznego rzucania, że „kobieta ma prawo”, bo każdy ma oczywiście prawo. To ciekawe socjologiczne zjawisko i prawdopodobnie coś więcej, niż chwilowa moda. Czy za uporczywym upodabnianiem się do siebie nawzajem nie stoi niepewność siebie? Brak pełnej samoakceptacji? Nie powiem, że mnie to przeraża; raczej dziwi. Stwierdzam, że warto się temu przyjrzeć z perspektywy innej niż estetyczna. Natomiast poniżanie człowieka za to, że zrobił coś, co być może jest jedynym mu znanym sposobem na to, by poczuć się pewniej, jest słabe i absolutnie nic nie zmienia. Pogłębia natomiast podziały.
Kolejnym wzbudzającym w internecie emocje tematem jest ciałopozytywność, nazywana przez swoich przeciwników „promocją otyłości”. Dosyć zaskakujące jest to, że realna promocja otyłości, jaką są istniejące od kiedy pamiętam (telewizyjne, prasowe, w końcu internetowe) reklamy słodyczy, chipsów, wszelkiego typu niezdrowych przekąsek, fast foodów, napojów gazowanych, czy alkoholi nigdy nie wzbudzały kontrowersji. Ale wystarczyło, żeby dziewczyny z nadwagą, o sylwetkach odbiegających od tych uznanych za atrakcyjne zajęły się nakręcaniem filmików w fajnych ciuszkach i jeszcze fajniejszej pewności siebie, żeby pół internetu zaczęło niezwykle agresywnie martwić się o ich zdrowie. Batalie związane ze zrzucaniem kilogramów potrafią trwać latami. Bywają też niestety nierówną walką. Dlaczego przez ten czas nie poczuć się sexy? Nie zainspirować innych kobiet o podobnej figurze i kompleksach, by pokochały swoje odbicie w lustrze i zaczęły bawić się modą? O ile promowanie mocno wychudzonych figur w latach dziewięćdziesiątych rzeczywiście skutkowało obsesyjnym odchudzeniem się wielu dziewczyn, które często prowadziło do poważnych zaburzeń odżywania, o tyle trudno mi sobie wyobrazić, że szczupła kobieta mogłaby pod wpływem filmików z pewnymi siebie, dobrze ubranymi większymi modelkami zapragnąć przytyć; żeby nagle zamarzyła jej się nadwaga czy otyłość. To nie do końca tak działa. Nikt (chyba) nie kwestionuje tego, że nadwaga, a tym bardziej otyłość jest super zdrowa i nie należy jej leczyć, jednak co jest złego w chorych ludziach w przestrzeni publicznej? Przez lata godziliśmy się na sztuczne i kuriozalne opinie, co wypada, a czego nie wypada nosić, mając rozmiar XL, XXL czy XXXXL. Legginsy opinające się na fałdach tłuszczu paliły nam oczy. (Kto by pomyślał, że to disco-polowo-grillowokiełbasiane społeczeństwo cechuje tak wrażliwa dusza estetów, a jednak…) Może już dosyć? Choć to chyba ciągle jedynie marzenie. Niesterapeutyzowany mózg (tak walczący z wszelką innością i odmiennością) ma tę przewagę nad cellulitem, że go na ulicy nie widać. Przy dobrych wiatrach można go całkiem długo skrzętnie skrywać. Tyle, że to nie otyłości zawdzięczamy nasz* narodowy rozkwitający romans z faszyzmem, a brakowi terapii właśnie.

*Problem dotyka – wydaje mi się – całego świata, ale żyję w Polsce, więc poświęcam swój wpis przede wszystkim polskim realiom.

Czy wszystko jest subiektywne?

To chyba najtrudniejsze z pytań, których miliony przetaczają się codziennie przez moją głowę. Nie ufam ludziom, którzy wyznają jedną taką samą dla wszystkich prawdę. Jaskinia Platona jest jedną z moich najulubieńszych koncepcji filozoficznych, bo okazuje się niewiarygodnie ponadczasowa. Jeśli rzeczywiście widzimy tylko odbicia idei, jakim cudem mielibyśmy widzieć zupełnie to samo? Myślę, że stykamy się jedynie z wycinkami jakiegoś obrazu i im mamy lepiej wytrenowany mózg (m.in. wykształceniem, czy też własną pracą nad poszerzaniem horyzontów), tym możemy zobaczyć więcej. Im więcej widzimy, tym szerszą mamy perspektywę, a to pomaga wyłapać pewne zależności, jakąś powtarzalność. Jednak nadal… są to tylko mniejsze lub większe, ale ciągle wycinki. Do tego dochodzą kwestie, które ze swojej natury są i będą subiektywne. Nie możemy obiektywnie stwierdzić, czy ktoś wygląda czy nie wygląda ładnie. Nie możemy też obiektywnie stwierdzić, że jakaś piosenka jest ładna albo brzydka. Możemy wyrazić tylko i wyłącznie naszą własną opinię, choć będzie ona nasza również tylko w części, bo składają się na nią także przekazy medialne, które latami formowały nasze gusty. (Stąd, w przypadku wyglądu, tak ważny jest ruch ciałopozytywności – dzięki niemu każda sylwetka ma szansę mieć swojego reprezentanta w szeroko pojętym medialnym świecie.) Z drugiej strony (w przypadku piosenki) jest też coś takiego jak znawstwo w danej dziedzinie sztuki. Muzykolodzy są jacy są, podobnie z historykami sztuki czy literaturoznawcami, ale jednak wszyscy oni mają fachową wiedzę pozwalającą odróżnić sztukę od bubla. Oczywiście, że i oni się mylą, i oni potrafią mylić swoje subiektywne sympatie i antypatie z wiedzą o warsztacie, jednak to, że coś jest po prostu złe (jak np. disco polo – zarówno w warstwie tekstowej, jak i muzycznej), nie oznacza, że ktoś komuś zakazuje lubienia takiego czy innego nurtu bądź dzieła. Po jednej stronie są fakty, a po drugiej indywidualne preferencje.
Ale jest też inna strona medalu, o której sama często zapominam, powtarzając radośnie i bezmyślnie, że „każdy jest wolny i może robić co chce”. Tak, to prawda, jednak wolność oznacza równocześnie konieczność wzięcia odpowiedzialności za swoje wybory.
Każdy ma prawo do pasji, którą możemy podzielać i której możemy nie podzielać czy nie rozumieć. Jednak czym innym jest umiłowanie do gry w szachy, tworzenia origami czy do zbierania grzybów (co kto lubi, Cage na przykład uwielbiał!), a czym innym hobby polegające na… mordowaniu bezbronnych zwierząt. Nie umiem pojąć, jakim cudem w XXI wieku wszelkiego typu polowania nie są jeszcze zdelegalizowane. Nie umiem zrozumieć, jak można brać na taką chorą rzeź małe dzieci, nieodwracalnie niszcząc ich psychikę.
Ale śmierć to w ogóle jeszcze odrębny i wielki temat. Każdy chciałby myśleć, że jest przeciw zabijaniu, ale zawsze jakieś zabijanie będzie dla nas łatwiejsze do przełknięcia niż inne. Najbardziej zacięci przeciwnicy aborcji są na ogół równocześnie zwolennikami kary śmierci (o polowaniach, czy jedzeniu mięsa nie wspominając). Ci, dla których aborcja powinna być wyborem kobiety, często opowiadają się też za legalizacją eutanazji. Można oczywiście dyskutować dlaczego ci pierwsi nazywają stanowisko tych drugich „cywilizacją śmierci”, skoro zarówno w aborcji (np. płodu, który nie urodzi się żywy), jak i eutanazji chodzi bardziej o godną i sprawiającą mniej cierpienia śmierć, ale to już zostawmy. Każdy z nas jakieś pozbawienie życia (człowieka, zwierzęcia lub płodu) uważa za lepsze, a inne za gorsze. Nie mówiąc już o wojnach, gdzie nagle całą naszą moralność diabli biorą i wychodzą z nas najdziksze i najgorsze instynkty. Więc, podsumowując, obiektywnie pozbawianie życia innych istot jest złe. Subiektywnie jednak, rozważamy każdy rodzaj sytuacji indywidualnie. Z mojego doświadczenia wynika, że najgorsi są ludzie, którzy mówią o sobie samych, że „nie zabiliby muchy”. Na takich lepiej uważać – szokująco mało jeszcze o sobie wiedzą.
Pytanie, czy wszystko jest subiektywne, zadawałam sobie kompulsywnie tuż po wyborach prezydenckich. Złe sympatie polityczne (tak, faszyzm i totalitaryzm są złe) mogą być przecież motywowane tyloma różnymi czynnikami; niekoniecznie złymi. Mój tata – najbardziej otwarty i kochający ludzi człowiek, jakiego znałam – miał doskonałą świadomość, że istnieją „ludzie, którym nie podaje się ręki” na ogół właśnie za całkowicie naganne poglądy. Pewnym paradoksem jest to, że lepszość naszych czasów polega również na tym, że zaczynamy to piętnować. Odchodzimy od społecznego ostracyzmu (który uważam za wspaniałe narzędzie do uświadamiania ludziom, że zboczyli z właściwych torów)  właśnie dlatego, żeby nie iść drogą dehumanizowania kogoś o „innych poglądach”. Z założenia robimy dobrze, tylko zapominamy o pewnym niuansie – wspieranie (choćby głosem w wyborach) ludzi nawołujących wprost do antysemityzmu, homofobii, rasizmu, ksenofobii, nacjonalizmu, faszyzmu nie jest tylko „innym poglądem” niż nasz. I wszystko jedno, czy ci nawołujący robią to z przekonania, czy cynizmu. To nieistotne. Nie gra się w drużynie, w której ktoś nawołuje do zła. I to dokładnie tego samego zła, które jeszcze całkiem niedawno, na oczach naszych dziadków i pradziadków wstrząsnęło światem. Chcąc być inni od Hitlera i jego wyznawców, używamy empatii i w rezultacie… przymykamy oczy na to, że historia zatacza koło tuż pod naszym nosem. Pod Żydów nasi bliźni (pod wodzą kościoła) podstawili sobie tylko środowiska nieheteronormatywne i imigrantów. Cała reszta to kopiuj wklej.
Kiedy zaczynam apelować, że może by nazywać zarówno plebejskość, jak i zło po imieniu, słyszę, że „się zradykalizowałam, a każda radykalizacja jest zła”. A potem, sącząc w pubie piwo, zastanawiam się tylko, co poszło nie tak, że siedzę na nim również z ludźmi, którzy na faszystów głosowali i omijam temat, żeby „kogoś nie urazić”, wmawiając sobie równocześnie, że to dobrze, że się różnimy i że „mimo różnic, potrafimy się dobrze bawić”. Ale są też jasne strony. Kiedy znajdziemy się wszyscy w bunkrze, przeczekując wojnę (my nie będziemy walczyć z powodów światopoglądowych, oni – z wrodzonego tchórzostwa), będzie przynajmniej względnie miło. Być może nie uda się nam ich przekonać, że wcale nie jesteśmy zdegenerowanymi lewakami, za których nas mają, ale za to nakarmimy własne poczucie wyższości przeświadczeniem, że przynajmniej umiemy zrozumieć, że przynajmniej potrafimy dostrzec w nich ludzi. Tylko… czy naprawdę o to nam chodzi?

P.S. A na deser łączę doskonałą i przejmującą, jak cała twórczość Katarzyny Nosowskiej, piosenkę „Piękna degrengolada”.

• „Piękna degrengolada” Katarzyna Nosowska

Jeśli podoba Ci się, jak piszę, i chcesz mnie docenić,
kliknij w poniższą ikonkę i postaw mi, proszę, wirtualną kawę